Bị mất ngủ thường xuyên là bệnh gì? Phải làm sao khi gặp tình trạng?

Bị mất ngủ thường xuyên là bệnh gì?

Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng mất ngủ thường xuyên, nhưng thường liên quan đến các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn như: (1)

• Bệnh hen suyễn
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• Chứng ngưng thở lúc ngủ
• Suy tim sung huyết
• Bệnh tiểu đường
• Trào ngược axit dạ dày
• Bệnh cường giáp
• Đau xơ cơ
• Hội chứng chân không yên
• Mãn kinh
• Tiểu không tự chủ
• Rối loạn lo âu, trầm cảm
• Rối loạn lưỡng cực
• Bệnh Alzheimer
• Bệnh Parkinson

Triệu chứng thường xuyên mất ngủ

Triệu chứng thường xuyên mất ngủ có thể xuất hiện vào cả ban đêm lẫn ban ngày, với các dấu hiệu nhận biết rõ ràng như:

• Khó ngủ
• Có thể thức suốt đêm
• Khó đi vào giấc ngủ, ngủ chập chờn
• Thức dậy quá sớm, không buồn ngủ trở lại
• Buồn ngủ vào ban ngày dẫn đến thiếu tỉnh táo
• Cơ thể mệt mỏi sau một đêm ngủ
• Tâm trạng cáu gắt, chán nản
• Trí nhớ không tốt

Tại sao bị mất ngủ thường xuyên?

Bị mất ngủ thường xuyên có thể do nguyên nhân nguyên phát hoặc thứ phát. Nhóm nguyên phát thường liên quan đến sự thay đổi nồng độ một số chất hóa học trong não bộ. Tuy nhiên, nguyên nhân này vẫn đang trong quá trình nghiên cứu.

Mất ngủ thứ phát thường xuất hiện đi kèm các vấn đề sức khoẻ khác như căng thẳng, chấn thương, lối sống thiếu khoa học, tác dụng phụ của thuốc, dược phẩm hoặc mắc các bệnh lý (như suy tim sung huyết, tiểu đường, chứng ngưng thở khi ngủ…).

Một số trường hợp mất ngủ thường xuyên có thể do tác dụng phụ của thuốc hoặc chất kích thích, như:

• Rượu bia
• Thuốc chống trầm cảm
• Thuốc chẹn beta
• Cà phê
• Thuốc hóa trị
• Thuốc trị cảm lạnh và dị ứng có chứa pseudoephedrine
• Thuốc lợi tiểu
• Ma túy
• Nicotin trong thuốc lá
• Thuốc nhuận tràng

Nguyên nhân do lối sống bao gồm:

• Làm việc xoay ca liên tục
• Thường xuyên di chuyển qua nhiều múi giờ
• Lối sống thiếu vận động thể chất
• Ngủ trưa thường xuyên
• Môi trường ngủ không đảm bảo (tiếng ồn, ánh sáng mạnh, không thông thoáng…)

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám bác sĩ nếu bị mất ngủ thường xuyên và kéo dài; ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt hàng ngày, chất lượng cuộc sống hoặc kho xuất hiện các tình trạng sau:

• Khó cưỡng lại cơn buồn ngủ vào ban ngày (giờ thức)
• Ngủ quên khi đang làm việc hoặc lái xe
• Các triệu chứng sức khỏe bất thường khác, đặc biệt là sức khoẻ tâm thần

Thường xuyên bị mất ngủ có tác hại gì?

Tương tự như vận động và thói quen ăn uống, giấc ngủ cũng đóng vai trò rất quan trọng đối với giấc ngủ. Mất ngủ thường xuyên có thể ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần, gây suy giảm chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, tình trạng này về lâu dài còn gây ra nhiều biến chứng đáng lo ngại như: (2)

• Giảm hiệu suất công việc
• Sức khỏe sa sút
• Thiếu an toàn khi lái xe, điều khiển máy móc (dễ xảy ra tai nạn)
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tâm thần như trầm cảm, lo lắng… hay các bệnh lý về huyết áp và tim mạch

Cách chẩn đoán bệnh mất ngủ thường xuyên

Bị mất ngủ thường xuyên vừa là triệu chứng vừa là tình trạng rối loạn, vì vậy việc đánh giá ban đầu là bắt buộc trước khi đưa ra chẩn đoán lâm sàng. Dựa vào triệu chứng người bệnh cung cấp như: khó đi vào giấc ngủ ban đêm, mất ngủ liên tục, mệt mỏi, trầm cảm nhẹ/nặng, mất tập trung… bác sĩ sẽ thực hiện các đánh giá sau: (3)

• Lịch sử giấc ngủ: Đây là bước đầu tiên trong việc đánh giá chứng mất ngủ nguyên phát, mô tả chung về tình trạng rối loạn, bao gồm thời gian, mức độ nghiêm trọng của tình trạng mất ngủ thường xuyên.
• Tình trạng sử dụng thuốc kê đơn: Thuốc chống co giật như phenytoin và lamotrigine, thuốc chẹn beta như acebutolol, atenolol, metoprolol, oxprenolol, propranolol và sotalol, thuốc chống loạn thần như sulpiride, thuốc chống trầm cảm như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) hoặc thuốc ức chế Monoamine oxidase (MAOIs), thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như indomethacin, diclofenac, naproxen và sulindac…
• Nhật ký giấc ngủ được ghi lại: Sự thay đổi của chứng mất ngủ từ đêm này qua đêm khác, thói quen ngủ trưa, thời gian nằm trên giường mỗi ngày…

Khoa Thần Kinh, Trung tâm Khoa học Thần Kinh, PlinkCare TP.HCM là địa chỉ uy tín hàng đầu trong thăm khám, chẩn đoán tình trạng mất ngủ thường xuyên. Trong đó, phương pháp đo đa ký giấc ngủ được đánh giá rất cao về hiệu quả mang lại. Đây là một kỹ thuật chẩn đoán được sử dụng để ghi lại một loạt các hoạt động sinh lý xảy ra trong quá trình đang ngủ. Thông qua kết quả nhận được, các bác sĩ có thể xác định các rối loạn giấc ngủ đang diễn ra, nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

• Tình trạng và mức độ ngủ gật: Ngủ gật khi ngồi, đọc sách, xem tivi…
• Khám thực thể: Bác sĩ chỉ định khám sức khỏe tổng quát để đánh giá một số bệnh lý có thể làm rối loạn giấc ngủ như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen suyễn, hội chứng chân không yên…
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp phát hiện bệnh tuyến giáp, thiếu máu do thiếu sắt và thiếu vitamin B12 (hội chứng chân không yên).
• Các phương pháp đo giấc ngủ: Điện não đồ (EEG), điện quang học (EOG), điện cơ đồ (EMG), điện tâm đồ (ECG), đo độ bão hòa oxy trong mạch để phát hiện bệnh rối loạn vận động chân tay định kỳ, ngưng thở khi ngủ…
• Sử dụng máy đo hoạt động cổ tay: Đây là một thiết bị cầm tay không xâm lấn, được sử dụng để ghi lại hoạt động vận động thô vào ban ngày và khi ngủ. Các thông số được xác định bao gồm tổng thời lượng giấc ngủ, mức độ tỉnh táo sau khi bắt đầu giấc ngủ, độ trễ của giấc ngủ và giấc ngủ ngắn vào ban ngày.

Mất ngủ thường xuyên phải làm sao?

Đối với chứng mất ngủ thường xuyên, bác sĩ có thể chỉ định điều trị hiệu quả bằng các phương pháp sau:

• Trị liệu hành vi nhận thức (CBT): Đây là phương pháp giáo dục về giấc ngủ, xây dựng thói quen ngủ tốt hơn, thay đổi nhưng hoạt động ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Các kỹ thuật được sử dụng bao gồm: kỹ thuật nhận thức, kiểm soát kích thích, hạn chế giấc ngủ không cần thiết, kỹ thuật thư giãn…
• Thuốc: Thuốc kê đơn, thuốc hỗ trợ giấc ngủ không kê đơn (OTC)… có thể giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng mất ngủ thường xuyên, nhưng không nên sử dụng lâu dài để tránh tác dụng phụ như giảm trí nhớ, mộng du, mất thăng bằng, té ngã, gây nghiện…
• Điều trị nguyên nhân bệnh lý: Nếu bị mất ngủ thường xuyên do tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như trào ngược dạ dày, bác sĩ sẽ chỉ định tập trung điều trị bệnh đó.

Ngoài ra, người bệnh bị mất ngủ thường xuyên cũng cần áp dụng kết hợp các biện pháp thay đổi lối sống và chế độ ăn uống khoa học, bao gồm:

• Tránh tiêu thụ caffeine, đặc biệt là vào cuối ngày
• Tránh uống rượu và hút thuốc lá, đặc biệt là trước khi đi ngủ
• Vận động thể chất đều đặn
• Không ngủ trưa
• Không ăn nhiều vào bữa tối
• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, ngay cả những ngày nghỉ.
• Tránh sử dụng máy tính, điện thoại thông minh, TV hoặc các thiết bị điện tử khác trong vòng 1 giờ trước khi đi ngủ
• Tạo môi trường ngủ tối, thoáng, có nhiệt độ vừa phải và dễ chịu

Cách phòng ngừa mất ngủ thường xuyên

Mất ngủ thường xuyên ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống, vì vậy việc chủ động phòng ngừa ngay từ ban đầu là vô cùng quan trọng. Các biện pháp bao gồm:

• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, ngay cả những ngày nghỉ
• Vận động thể chất mỗi ngày
• Hạn chế thói quen ngủ trưa
• Hạn chế hoặc không sử dụng caffeine, rượu và nicotine
• Không ăn nhiều bữa hoặc uống nhiều nước trước khi đi ngủ
• Vệ sinh phòng ngủ sạch, thoáng mát, tạo môi trường ngủ tối, không ồn ào
• Thư giãn trước khi ngủ bằng cách thiền, tắm nước ấm, ngâm chân, đọc sách hoặc nghe nhạc nhẹ

Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kể trên, người bệnh nên đi khám sớm. Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, PlinkCare là cơ sở y tế uy tín cung cấp những dịch vụ thăm khám, chữa trị nhiều bệnh lý khác nhau, trong đó có tình trạng mất ngủ. Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, được trang bị hệ thống máy móc tân tiến hàng đầu thế giới phục vụ tốt cho quá trình thăm khám, điều trị.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin về tình trạng bị mất ngủ thường xuyên, nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị phòng ngừa, điều trị hiệu quả. Hy vọng người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến vấn đề chăm sóc sức khỏe.