Bị dị ứng thuốc nên làm gì? Hướng dẫn cách xử lý chuẩn y khoa

Tổng quan về tình trạng dị ứng thuốc

Dị ứng thuốc là phản ứng của hệ thống miễn dịch với thuốc. Bất kỳ loại thuốc nào như: không kê đơn, kê đơn hoặc thảo dược đều có thể gây dị ứng, một số loại thuốc nhất định có nguy cơ gây dị ứng cao như thuốc kháng sinh, thuốc chống động kinh, thuốc kháng viêm không steroid,… Các triệu chứng phổ biến nhất của dị ứng thuốc là nổi mề đay, phát ban, ngứa da. Ttình trạng này thường nhẹ và có thể dễ dàng kiểm soát được các loại thuốc uống kháng dị ứng.

Nhưng dị ứng thuốc cũng có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng được gọi là sốc phản vệ. Dị ứng thuốc không giống như tác dụng phụ của thuốc. Tác dụng phụ của thuốc là những phản ứng không mong muốn của thuốc, không liên quan đến hệ miễn dịch, có thể xảy ra đối với một loại thuốc.

Tác dụng phụ của thuốc thường được liệt kê trên nhãn thuốc và tờ thông tin sử dụng thuốc. Dị ứng thuốc cũng khác với tình trạng ngộ độc thuốc. Ngộ độc thuốc là do sử dụng thuốc quá liều cần cho điều trị bệnh. Cần phân biệt các tình trạng này để có hướng xử lý phù hợp cho từng trường hợp.

Triệu chứng dị ứng thuốc

Thời gian từ khi bắt đầu dùng thuốc đến khi khởi phát triệu chứng đến khi khởi phát các triệu chứng của dị ứng thuốc có thể từ vài phút đến vài tuần hoặc thậm chí vài tháng. Các triệu chứng dị ứng thuốc có thể xảy ra trong vòng từ vài phút đến vài giờ sau khi dùng thuốc. Các triệu chứng xảy ra sớm cấp tính bao gồm:

• Phát ban.
• Nổi mề đay.
• Ngứa.
• Sưng môi hay sưng nề vùng mắt.
• Chảy nước mũi hay nghẹt mũi.
• Buồn nôn.

Triệu chứng dị ứng thuốc nghiêm trọng (phản vệ) cũng có thể xảy ra cấp tính:

• Phản ứng trên da, bao gồm nổi mề đay, ngứa, da đỏ bừng, sưng môi, sưng nề quanh mắt tiến triển nhanh.
• Co thắt đường thở, sưng lưỡi hoặc cổ họng, có thể gây thở khò khè, khản tiếng và khó thở nhanh nông.
• Mạch yếu và nhanh hay loạn nhịp tim.
• Huyết áp thấp (tụt huyết áp).
• Đau bụng, buồn nôn, nôn hoặc tiêu chảy.
• Chóng mặt, rối loạn ý thức, vật vã, hôn mê, co giật.

Các phản ứng dị ứng thuốc ít phổ biến hơn, tuy nhiên có thể nặng nề gây đe dọa tính mạng, xảy ra vài ngày hoặc vài tuần sau khi tiếp xúc với thuốc và có thể tồn tại một thời gian sau khi ngừng dùng thuốc, bao gồm:

• Hội chứng Stevens-Johnson, TEN: phát ban da, hoại tử da và niêm mạc gây trợt loét da và niêm mạc có thể dẫn đến nhiễm trùng da, nhiễm trùng huyết.
• Thiếu máu do thuốc, giảm hồng cầu, gây mệt mỏi.
• Dị ứng thuốc có thể gây giảm tiểu cầu, gây ra các chấm xuất huyết trên da.
• Phát ban do thuốc kèm theo tăng bạch cầu ái toan và các triệu chứng hệ thống (DRESS): sốt, phát ban lan rộng, tăng số lượng bạch cầu, sưng hạch, tổn thương các cơ quan nội tạng.
• Phát ban mụn mủ cấp tính (AGEP): nổi mụn mủ ở vùng nách, cổ bẹn tiến triển toàn thân.

Tìm hiểu thêm: Nguyên nhân dị ứng thuốc bị ngứa tại đây

Bị dị ứng thuốc nên làm gì?

Khi bị di ứng thuốc, người bệnh cần ngưng sử dụng thuốc ngay lập tức và di chuyển tới cơ sở y tế gần nhất để được các bác sĩ kiểm tra tình trạng cụ thể. Trong trường hợp dị ứng thuốc có các triệu chứng của sốc phản vệ, cần được cấp cứu ngay lập tức. Đối với các trường hợp dị ứng nhẹ hơn, người bệnh cần đến gặp bác sĩ ngay để được kiểm tra tình trạng, đánh giá mức độ và hướng dẫn điều trị phù hợp tránh để tình trạng dị ứng diễn tiến nặng nề hơn.

Dị ứng thuốc có nguy cơ gây tổn thương các cơ quan, ảnh hưởng nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng người bệnh. Chính vì vậy, khi có các dấu hiệu của dị ứng thuốc, cho dù nhẹ cũng không được chủ quan, tự ý điều trị hoặc điều trị bằng các phương pháp dân gian, truyền miệng. (1)

Khi có các biểu hiện của dị ứng thuốc, người bệnh cần ngừng dùng thuốc và đến gặp bác sĩ, nhớ mang theo loại thuốc mình nghi ngờ dị ứng hoặc thuốc đang dùng. Sau khi kiểm tra và đánh giá mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, bác sĩ sẽ có hướng điều trị các triệu chứng dị ứng và tổn thương các cơ quan nếu có.

Bên cạnh đó, nếu đã có tiền sử dị ứng thuốc, người bệnh cần hỏi bác sĩ hoặc làm các xét nghiệm cần thiết để biết mình bị dị ứng với thành phần, dược chất nào trong thuốc. Không nên tự ý mua hoặc lạm dụng thuốc điều trị không kê đơn bên ngoài khi có vấn đề sức khỏe, để ngừa dị ứng thuốc trong tương lai.

Hướng dẫn cách xử lý khi bị dị ứng thuốc chuẩn y khoa

Cách xử lý khi bị dị ứng thuốc chuẩn y khoa là ngừng dùng thuốc và đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa đánh giá tình trạng và có các biện pháp can thiệp kịp thời. Các biện pháp can thiệp đối với dị ứng thuốc có thể được chia thành 2 chiến lược chung:

• Điều trị các triệu chứng dị ứng hiện tại.
• Điều trị giúp người bệnh có thể dùng thuốc gây dị ứng nếu cần thiết về mặt điều trị (ví dụ như điều trị giúp người dị ứng penicillin có thể dùng được thuốc trong trường hợp bắt buộc phải điều trị bằng penicillin).

Điều trị các triệu chứng dị ứng thuốc hiện tại bao gồm:

• Ngừng ngay việc sử dụng thuốc: nếu bác sĩ xác định rằng người bệnh bị dị ứng thuốc hoặc có khả năng bị dị ứng thì việc ngừng dùng thuốc là bước đầu tiên trong quá trình điều trị. Trong nhiều trường hợp, ngừng dùng thuốc là phương pháp điều trị duy nhất. Không tự ý dùng lại thuốc này mà chưa có chỉ định của bác sĩ vì dị ứng có thể nghiêm trọng hơn trong những lần tiếp theo.
• Điều trị bằng thuốc: với các triệu chứng dị ứng nhẹ như phát ban, ngứa, các bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng histamin, như fexofenadine hoặc loratadin, để giảm triệu chứng.
• Corticosteroid đường uống hoặc tiêm có thể được sử dụng để điều trị các tình trạng phản ứng dị ứng nghiêm trọng hơn.
• Điều trị sốc phản vệ: cần đưa người bệnh đi cấp cứu và tiêm epinephrine ngay lập tức. Chăm sóc tại bệnh viện duy trì huyết áp và hỗ trợ hô hấp.

Điều trị giúp người bệnh có thể dùng thuốc gây dị ứng nếu cần thiết nhằm mục đích giúp người bệnh thích nghi dần với loại thuốc đó – đây gọi là quy trình giải mẫn cảm. Đây là quá trình từ từ cho cơ thể tiếp xúc với liều rất nhỏ của thuốc, sau đó tăng dần liều lượng để cơ thể làm quen và giảm thiểu phản ứng dị ứng. Phương pháp này thường được thực hiện dưới sự giám sát nghiêm ngặt của chuyên gia y tế trong bệnh viện.

Làm thế nào để hạn chế tình trạng dị ứng thuốc?

Để hạn chế lo lắng tình trạng dị ứng thuốc nên làm gì? Người bệnh cần tránh hoặc hạn chế sử dụng các loại thuốc gây dị ứng, bao gồm:

• Thông báo cho bác sĩ biết về các loại thuốc người bệnh dị ứng: chắc chắn rằng tình trạng dị ứng thuốc được xác định rõ ràng trong hồ sơ bệnh án. Thông báo cho bác sĩ biết về tình trạng của mình để bác sĩ có thể điều chỉnh đơn thuốc phù hợp.
• Đeo vòng tay cảnh báo y tế để xác định tình trạng dị ứng thuốc. Thông tin này có thể đảm bảo điều trị thích hợp trong trường hợp khẩn cấp.

Một số lời khuyên từ bác sĩ

Khi xuất hiện các triệu chứng dị ứng thuốc, người bệnh không tự ý điều trị tại nhà, cần ngừng dùng thuốc ngay và đến cơ sở y tế để được kiểm tra, đánh giá tình trạng dị ứng, tìm ra tác nhân chính xác gây dị ứng trong thuốc. Từ đó, bác sĩ sẽ có các phương án điều trị phù hợp, giúp giảm nhẹ triệu chứng và giúp người bệnh thích nghi được với loại thuốc điều trị này (nếu cần thiết về mặt y tế).

Điều trị khắc phục các triệu chứng dị ứng thuốc trên da và các vấn đề về da khác tại khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, PlinkCare TP.HCM. Tại đây có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trực tiếp chẩn đoán và điều trị các vấn đề về Da liễu – Thẩm mỹ Da, trong đó có điều trị khắc phục các triệu chứng về da do dị ứng thuốc gây ra.

Hy vọng với những thông tin vừa được chia sẻ trong bài viết trên đã giúp bạn biết được khi bị dị ứng thuốc nên làm gì? Hướng xử lý như thế nào? Điều quan trọng cần tìm ra tác nhân cụ thể gây dị ứng thuốc và xử lý các triệu chứng dị ứng thuốc tại cơ sở y tế, dưới sự hướng dẫn và điều trị của bác sĩ chuyên khoa.