6 bệnh tuyến giáp ở phụ nữ thường gặp: Dấu hiệu và nguyên nhân

Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ là gì?

Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ là những bất thường về cấu trúc hoặc rối loạn chức năng tuyến giáp ở phụ nữ, khiến lượng hormone giáp tiết ra nhiều hoặc ít hơn nhu cầu của cơ thể. Tuyến giáp là tuyến nội tiết quan trọng, tiết ra hormone Thyroxine (T4) và Triiodothyronine (T3), có vai trò điều hành quá trình trao đổi chất cũng như sự phát triển của cơ thể. Ở phụ nữ, hormone tuyến giáp ảnh hưởng suốt cuộc đời, bao gồm giai đoạn dậy thì và mãn kinh.

Vì sao phụ nữ dễ mắc bệnh về tuyến giáp hơn nam giới?

Do sự khác biệt về cấu tạo cơ thể và sinh lý, phụ nữ trải qua nhiều lần thay đổi nội tiết tố như: dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, mang thai, hậu sản và giai đoạn mãn kinh. Vì vậy, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp cao hơn gấp 5 – 8 lần nam giới.

Các bệnh tuyến giáp ở phụ nữ thường gặp

Dưới đây là những bệnh tuyến giáp ở phụ nữ thường gặp nhất:

1. Bệnh suy giáp

Suy giáp là tình trạng chức năng tuyến giáp suy giảm, lượng hormone giáp tiết ra ít hơn so với nhu cầu cơ thể. Suy giáp ở phụ nữ có thể dẫn đến vô sinh. Các triệu chứng suy giáp gồm:

• Tăng cân bất thường.
• Thường xuyên cảm thấy lạnh, thân nhiệt giảm.
• Mệt mỏi, trầm cảm, buồn ngủ.
• Da và tóc khô, mỏng.
• Nhịp tim chậm.
• Rối loạn kinh nguyệt.
• Táo bón.

2. Bệnh cường giáp

Cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, tiết ra lượng hormone vượt quá nhu cầu cơ thể. Người bệnh cường giáp có nguy cơ loãng xương cao. Một số triệu chứng của bệnh cường giáp rất dễ nhầm lẫn với dấu hiệu tiền mãn kinh như bốc hỏa, cáu gắt… Ngoài ra, người bệnh cường giáp còn có các dấu hiệu:

• Sụt cân.
• Hồi hộp, nhịp tim nhanh, run tay.
• Rối loạn kinh nguyệt.
• Khó ngủ.
• Da nóng, ẩm.
• Tiêu chảy.

Hội chứng cường giáp thường gặp ở người mắc các bệnh như:

• Bệnh Graves: là bệnh rối loạn tự miễn dẫn đến tăng sản xuất hormone tuyến giáp quá mức, thường gặp ở phụ nữ dưới 40 tuổi. Đặc trưng của bệnh này là các tình trạng: mắt lồi, bướu giáp lan tỏa, phù niêm trước xương chày.
• Bướu giáp đơn nhân hoặc đa nhân hóa độc.
• Viêm tuyến giáp: viêm tuyến giáp bán cấp, viêm tuyến giáp tự miễn, viêm tuyến giáp sau sinh…
• Bổ sung iod quá nhiều.
• Dùng quá nhiều thuốc hormone tuyến giáp.

3. Bệnh ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là tình trạng tế bào ác tính phát triển từ tế bào của tuyến giáp. Tỷ lệ ung thư tuyến giáp đang gia tăng, số phụ nữ mắc bệnh cao gấp 3 lần nam giới. Bệnh có tính gia đình, ngoài ra, tình trạng béo phì hoặc từng tiếp xúc với phóng xạ cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp. (1)

4. Bướu lành tuyến giáp

Là tình trạng các tế bào tuyến giáp phát triển quá mức hoặc không đồng đều, làm tuyến giáp to bất thường. Đây là một trong những rối loạn tuyến giáp phổ biến và lành tính. Có thể phẫu thuật hoặc đốt sóng cao tần khi bướu giáp to gây chèn ép.

5. Rối loạn tuyến giáp thai kỳ

Trong thời kỳ mang thai, hoạt động sinh lý và chức năng tuyến giáp của người mẹ có nhiều thay đổi như:

• Thay đổi về hormone: do 2 hormone chính là beta hCG và estrogen. Tăng beta hCG trong 3 tháng đầu của thai kỳ có thể làm giảm nhẹ TSH gọi là cường giáp dưới lâm sàng. TSH sẽ tăng lại ở giai đoạn sau của thai kỳ. Estrogen sẽ làm tăng hormone tuyến giáp gắn protein trong huyết thanh, tuy nhiên FT3 và FT4 không tăng, do đó không ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Gia tăng sự chuyển hoá ở ngoại biên của hormone giáp.
• Thay đổi về miễn dịch: hiện tượng tự miễn xuất hiện trong 3 tháng đầu thai kỳ. Các Anti TPO và thyroglobulin hiện diện ở 6% – 20% thai phụ làm tăng nguy cơ sảy thai, suy giáp cận lâm sàng, trầm cảm và viêm giáp sau sinh.
• Nồng độ các kháng thể kháng tuyến giáp giảm dần trong 3 tháng đầu của thai kỳ, có mức thấp nhất vào 3 tháng tiếp theo và tăng trở lại vào thời kỳ hậu sản. Các kháng thể này có thể qua nhau thai gây rối loạn chức năng tuyến giáp ở thai nhi và trẻ sơ sinh.
• Thay đổi về kích thước: tuyến giáp to hơn 10% – 15%, gọi là bướu giáp. Tỷ lệ này cao hơn ở phụ nữ sống vùng núi, nơi thiếu hụt iod.
• Thay đổi về nhu cầu iod trong thai kỳ: khi mang thai, nhu cầu iod tăng thêm 50% do chuyển hoá của cơ thể tăng, tăng thải iod qua thận, cung cấp iod cho thai nhi. Vì vậy, tuyến giáp của người mẹ tăng hoạt động giữ iod và tổng hợp hormone giáp. Thể tích tuyến giáp có thể tăng 10% ở nơi đủ iod, 20% – 40% ở nơi thiếu iod. Trong giai đoạn này, nếu không cung cấp đủ iod cho cơ thể sẽ dẫn đến rối loạn chức năng tuyến giáp.

Nguyên nhân gây bệnh tuyến giáp ở phụ nữ

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh tuyến giáp ở phụ nữ, từ môi trường sống cho đến tuổi tác, như:

1. Phụ nữ sau sinh con

Nhờ hormone beta hCG mà các bệnh tự miễn của cơ thể người mẹ ổn định trong thai kỳ. Tuy nhiên, sau khi sinh, những bệnh này có nguy cơ bùng phát, dẫn đến cường giáp hoặc viêm giáp. Phụ nữ sau sinh mắc bệnh tuyến giáp thường có các triệu chứng như: táo bón, trầm cảm, chán ăn, lo lắng, nhịp tim nhanh, khó thở…

2. Phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh

Mãn kinh là giai đoạn phụ nữ dễ đối mặt với các vấn đề về tuyến giáp nhất. Những triệu chứng bệnh tuyến giáp ở nữ trong giai đoạn này tương đối giống với các thay đổi tâm sinh lý thời kỳ mãn kinh, do đó dễ bị nhầm lẫn và bỏ qua cơ hội điều trị sớm.

3. Do yếu tố di truyền

Các bệnh tuyến giáp có tính gia đình, do đó nếu người thân gần gũi trong gia đình (ông bà, ba mẹ, anh chị em ruột…) có tiền sử mắc bệnh tuyến giáp thì các thế hệ sau cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường.

4. Do tiến trình miễn dịch

Các bệnh tuyến giáp như cường giáp, suy giáp là bệnh tự miễn, do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào tế bào tuyến giáp, làm suy yếu chức năng tuyến giáp. Hiện, các bác sĩ chưa kết luận được nguyên nhân chính xác của tình trạng này, nhưng có khả năng liên quan đến yếu tố môi trường và di truyền.

5. Do môi trường

Tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, tia X, các hóa chất độc hại (chì, thủy ngân, asen, nhôm…)… là các yếu tố nguy cơ gây bệnh tuyến giáp ở phụ nữ.

6. Do stress lâu ngày

Stress kéo dài có thể tác động xấu đến hệ miễn dịch và góp phần tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp ở nữ. Tuy nhiên vẫn chưa có nghiên cứu khẳng định điều này.

Dấu hiệu bệnh tuyến giáp ở nữ

• Thay đổi cân nặng: tăng hoặc giảm cân nặng không rõ nguyên nhân.
• Nhạy cảm với nhiệt độ.
• Mệt mỏi, chất lượng giấc ngủ kém.
• Trầm cảm, lo lắng.
• Gặp các vấn đề ở cổ hoặc họng: sưng, đau, khó nuốt hoặc thở, khàn giọng…
• Da khô hoặc phát ban bất thường; tóc dễ gãy rụng; móng tay giòn.
• Các bệnh về tiêu hóa: người bệnh suy giáp có thể bị táo bón dai dẳng; người bệnh cường giáp có thể bị tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích.
• Ảnh hưởng đến kinh nguyệt và khả năng sinh sản: bệnh tuyến giáp kéo dài có thể gây rối loạn kinh nguyệt, tăng nguy cơ sảy thai, thậm chí vô sinh.
• Mắt: đỏ, sưng, mờ hoặc chảy nước mắt, nhạy cảm với ánh sáng.
• Giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung.
• Đau cơ, khớp hoặc hội chứng ống cổ tay.

Yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp ở nữ

• Tiếp xúc với chất phóng xạ.
• Tiền sử cá nhân, gia đình mắc các chứng rối loạn tự miễn như: tiểu đường type 1, bệnh Graves hoặc viêm giáp Hashimoto. (2)
• Phụ nữ mang thai hoặc trong giai đoạn mãn kinh.
• Lối sống không lành mạnh: căng thẳng kéo dài, lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng các thuốc có chứa iod…
• Phụ nữ trên 60 tuổi.
• Suy giảm miễn dịch.

Cách điều trị bệnh tuyến giáp ở phụ nữ

Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ có thể được điều trị bằng những phương pháp như:

• Thuốc: tùy theo tình trạng bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc điều trị khác nhau. Người bệnh suy giáp sẽ được điều trị bằng hormone thay thế, người bệnh cường giáp được điều trị bằng thuốc kháng giáp tổng hợp.
• Phẫu thuật: người bệnh ung thư giáp, bệnh Basedow, bướu giáp đa nhân… không đáp ứng với thuốc, tùy theo tình trạng bệnh và giai đoạn bệnh, bác sĩ có thể chỉ định cắt một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp.
• Iod phóng xạ: có thể dùng sau phẫu thuật để giảm nguy cơ tái phát và kiểm soát các triệu chứng khi không thể loại bỏ ung thư tuyến giáp bằng phẫu thuật, ngoài ra còn được chỉ định điều trị bệnh Basedow.
• Sóng cao tần (RFA): là phương pháp xâm lấn tối thiểu, hiệu quả cao và an toàn cho người bệnh có bướu giáp lành tính, nhân nhỏ. Ưu điểm của điều trị bằng sóng cao tần là không để lại sẹo.

Bệnh tuyến giáp ở nữ có điều trị tại nhà được không?

Không nên tự ý điều trị các bệnh tuyến giáp tại nhà. Khi thấy xuất hiện dấu hiệu bệnh tuyến giáp ở nữ phụ, người bệnh nên đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế chuyên khoa Nội tiết có đầy đủ thiết bị hiện đại để được chẩn đoán chính xác và nhanh chóng. Bác sĩ sẽ khám lâm sàng kết hợp xét nghiệm để đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp.

Bệnh tuyến giáp ảnh hưởng đến sinh sản của nữ giới

Khả năng sinh sản của phụ nữ cũng chịu ảnh hưởng của hormone giáp và ngược lại, sự thay đổi hormone cũng ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến giáp. Chị em mắc bệnh tuyến giáp đã hoặc đang điều trị và mong muốn có con cần được khám và tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa Nội tiết.

Bệnh tuyến giáp tác động đến quá trình rụng trứng với những biểu hiện như: rối loạn kinh nguyệt, tắc kinh, vô kinh. Tất cả những điều này làm giảm hoặc cản trở quá trình thụ thai ở phụ nữ.

Phòng ngừa bệnh lý tuyến giáp ở phụ nữ

Cho đến nay, nguyên nhân gây bệnh tuyến giáp ở phụ nữ vẫn chưa được khẳng định, do đó chưa có biện pháp phòng ngừa triệt để. Chị em có thể tham khảo một số lưu ý giúp nâng cao sức khỏe, phòng ngừa các rối loạn tuyến giáp:

1. Đảm bảo cung cấp đủ iod

Cung cấp đủ iod cho cơ thể sẽ giúp phòng ngừa các bệnh tuyến giáp. Đặc biệt, phụ nữ mang thai nên bổ sung đủ iod để phòng ngừa nguy cơ biến chứng thai kỳ và giúp thai nhi phát triển khoẻ mạnh.

2. Ăn uống lành mạnh

Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, đa dạng thực phẩm, hạn chế đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ… Phụ nữ nên ăn nhiều rau xanh và trái cây để cân bằng hormone tuyến giáp.

3. Hạn chế stress

Nên ngủ sớm, đúng giờ, không thức khuya. Không uống rượu, bia, sử dụng các chất kích thích.

4. Tập luyện thể thao đều đặn

Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức đề kháng. Khi cơ thể khỏe mạnh có thể chống lại bệnh tật nói chung và các bệnh về tuyến giáp nói riêng.

5. Tránh tiếp xúc với các chất độc hại

Các kim loại nặng như: nhôm, chì, thủy ngân, asen… làm tăng nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp, do đó cần tránh tiếp xúc.

6. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp đánh giá nguy cơ mắc bệnh trong tương lai hoặc phát hiện kịp thời những bất thường về sức khỏe, từ đó có những thay đổi, can thiệp phù hợp.

7. Tham khảo ý kiến bác sĩ

Khi phát hiện bất thường ở vùng cổ hoặc các vấn đề sức khỏe khác, người bệnh nên đến cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa Nội tiết để được kiểm tra, tư vấn và điều trị. Phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp ngăn ngừa bệnh diễn tiến nặng.

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, PlinkCare TP.HCM có nền tảng vững chắc với các chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm. Khoa chuyên tiếp nhận khám, tư vấn và điều trị các bệnh nội tiết như: đái tháo nhạt, bệnh tuyến yên, tuyến thượng thận, tuyến sinh dục, dậy thì sớm, chậm tăng trưởng chiều cao…; đái tháo đường; béo phì…, với hệ thống máy móc nhập khẩu hiện đại; khu nội trú tiêu chuẩn khách sạn, dịch vụ chăm sóc tận tình, chu đáo, giúp người bệnh hài lòng, yên tâm

Những bệnh tuyến giáp ở phụ nữ không chỉ tác động đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nữ giới từ trên 20 tuổi và phụ nữ trung niên nên tầm soát định kỳ các bệnh tuyến giáp để có thể phát hiện sớm, nâng cao hiệu quả và tiết kiệm chi phí điều trị.