Bệnh thận Iga: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Bệnh thận IgA nguyên phát

Bệnh thận IgA nguyên phát còn được gọi là bệnh Berger. Bệnh gây tổn thương cầu thận mạn tính có đặc trưng lâm sàng là tiểu ra máu đại thể tái diễn.  Thận IgA không được xếp vào hàng các bệnh thận tự miễn, không có mối liên quan với bệnh gan hay nhiễm trùng đường tiết niệu. Bệnh làm tăng IgA trong huyết thanh và lắng đọng IgA ở vùng gian mạch cầu thận.

Thận IgA tiến triển chậm, biểu hiện khác nhau tùy thể trạng của mỗi người. Y học hiện tại vẫn chưa có cách điều trị dứt điểm bệnh thận IgA. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể làm chậm quá trình tiến triển của bệnh. Giữ huyết áp ổn định, giảm cholesterol trong máu cũng có thể giúp tầm soát bệnh thận IgA.

Triệu chứng bệnh thận IgA

1. Triệu chứng lâm sàng

Bệnh thận IgA thường không có triệu chứng sớm, người bệnh thậm chí không cảm thấy bất kỳ ảnh hưởng nào đến sức khỏe trong gần 10 năm mắc bệnh. Một số biểu hiện lâm sàng có thể nhận biết được như: (1)

• Nước tiểu có màu coca hoặc màu trà do có lẫn máu. Có thể nhận thấy những thay đổi màu sắc này sau khi cảm lạnh, đau họng, nhiễm trùng đường hô hấp hoặc viêm dạ dày ruột, gặp khoảng 40% số bệnh nhân. 80% bệnh nhân là trẻ em có khởi phát lâm sàng đột ngột. Có khoảng 20% bệnh nhân là người lớn có đái ra máu đại thể tái diễn
• Nước tiểu có bọt do xuất hiện protein tăng cao.
• Đau ở một hoặc cả hai bên lưng dưới xương sườn.
• Sưng ở bàn tay và bàn chân hay phù nề do giảm albumin máu.
• Huyết áp cao.
• Suy nhược cơ thể.
• Cảm giác mệt mỏi kéo da

2. Triệu chứng cận lâm sàng

• Phân tích nước tiểu thấy hồng cầu tồn tại dai dẳng
• Protein niệu thường xuyên hoặc ngắt quãng
• Đôi khi gặp đái máu đại thể
• Nồng độ IgA huyết thanh trên 350 mg/dl ở người lớn
• Bệnh IgA khi tiến triển thành suy thận sẽ khiến bạn gặp phải các triệu chứng bao gồm:
• Phát ban và ngứa ở da.
• Chuột rút cơ bắp.
• Đau bụng và nôn mửa.
• Ít thèm ăn hơn.
• Vị kim loại trong miệng.
• Lú lẫn.
• Xét nghiệm ure, creatinine dần tăng cao

Khi thận IgA tiến triển thành suy thận giai đoạn cuối, người bệnh không điều trị sớm có thể nguy hiểm đến tính mạng. Lọc máu hoặc ghép thận có thể giúp người bệnh kéo dài thời gian sống.

Nguyên nhân gây bệnh thận IgA

Globulin miễn dịch A (IgA) là một loại protein kháng thể. Hệ thống miễn dịch tạo ra IgA để giúp tấn công vi khuẩn và chống nhiễm trùng. Nhưng với bệnh thận IgA, protein này tích tụ trong cầu thận, gây viêm và ảnh hưởng đến khả năng lọc máu của thận theo thời gian.

Y học hiện nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác khiến IgA tích tụ trong thận, một nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh thận IgA cao như:

• Do gen: bệnh thận IgA phổ biến hơn ở một số gia đình và ở một số nhóm dân tộc nhất định như người gốc Á và Âu.
• Người bệnh gan: bệnh nhân xơ gan, nhiễm trùng viêm gan B và C mạn tính có nguy cơ mắc thận IgA cao.
• Bệnh celiac (bệnh đường ruột do gluten): ăn nhiều gluten – một loại protein có trong hầu hết các loại ngũ cốc, lúa mì khiến bạn bị tiêu chảy.
• Nhiễm trùng: bao gồm HIV và một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Các yếu tố rủi ro

Nguyên nhân chính xác của bệnh thận IgA vẫn chưa xác định nhưng những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Giới tính: ở Bắc Mỹ và Tây Âu, bệnh thận IgA ảnh hưởng đến nữ giới nhiều gấp đôi nam giới.
• Chủng tộc: người da trắng và người gốc Á thận IgA dễ mắc hơn người da đen.
• Độ tuổi: thận IgA thường phát triển nhất giữa tuổi thiếu niên và giữa tuổi 30.
• Yếu tố di truyền: nếu trong gia đình có người mắc bệnh thận IgA thì các thành viên còn lại có nguy cơ mắc bệnh cao.

Bệnh thận IgA có nguy hiểm không?

Bệnh thận IgA là bệnh nguy hiểm, nguyên nhân gây suy thận mạn. Kết quả cuối cùng của thận IgA phụ thuộc vào ba yếu tố khi phát hiện bệnh: mức độ tiểu đạm (vượt quá 1g/ngày), tăng huyết áp và mức độ tổn thương cầu thận, ống thận, mô kẽ trên sinh thiết thận. Nếu có nhiều yếu tố nguy cơ, khả năng mắc bệnh thận mạn và suy thận tăng lên.

Sau khi được chẩn đoán trong 10 năm, khoảng 10% bệnh nhân mắc thận IgA vẫn giữ được chức năng thận bình thường, dù lúc chẩn đoán họ đã suy thận.

Bệnh thận IgA thường có triệu chứng tương đối ít, dễ khiến người mắc bệnh lơ là và không nhận ra. Nếu không được phát hiện, theo dõi và điều trị kịp thời, bệnh thận IgA có thể tiến triển đến giai đoạn suy thận mạn cuối cùng, làm tăng tỉ lệ tử vong trong một số trường hợp.

Làm thế nào để chẩn đoán bệnh thận IgA?

1. Tiền sử và diễn biến bệnh

Khai thác thông tin về tiền sử và diễn biến bệnh giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh thận IgA. Bác sĩ đưa ra một số câu hỏi như bệnh nhân có đi tiểu ra máu hay không? Gia đình có ai bệnh thận IgA hay không? Tiền sử bệnh về thận của bản thân, thông tin về thời điểm phát bệnh, mức độ các triệu chứng, đặc biệt tiểu máu, tiểu bọt,… và các dấu hiệu suy thận khác.

2. Khám lâm sàng

Bệnh thận thường gây biến chứng trên nhiều cơ quan, do đó bác sĩ sẽ khám tổng quát các bộ phận trên cơ thể để đánh giá mức độ bệnh. Khám phù và đo huyết áp là 2 phần khám bắt buộc.

3. Xét nghiệm nước tiểu

Bệnh nhân lấy mẫu nước tiểu giữa dòng và đưa cho nhân viên y tế, mang về phòng xét nghiệm. Chỉ số đo lường lượng protein và tế bào máu trong nước tiểu cung cấp thông tin quan trọng giúp chẩn đoán bệnh thận IgA.

Bác sĩ so sánh lượng albumin với lượng creatinine trong mẫu nước tiểu để ước tính lượng albumin thải qua niệu quản trong 24 giờ. Nếu tỷ lệ albumin/creatinine lớn hơn 30 mg albumin cho mỗi gram creatinine (30 mg/g), kết luận bệnh nhân bị bệnh thận mạn tính. Phép đo này còn được gọi là A/C và có thể được thực hiện theo hai cách là định lượng hoặc bán định lượng. Thông qua việc kiểm tra tỷ lệ albumin/creatinine nước tiểu, bác sĩ có thể đánh giá tình trạng thận của bệnh nhân và từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.

4. Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu để ước tính tốc độ lọc của thận của người bệnh, gọi là mức lọc cầu thận ước tính (eGFR). Kết quả xét nghiệm sẽ cung cấp thông tin sau:

• Nếu eGFR là 60 trở lên, đó là phạm vi chấp nhận được, chức năng thận vẫn còn ổn
• Nếu eGFR dưới 60 tức là chức năng thận bước vào giai đoạn 3 với nhiều biến chứng xuất hiện
• Nếu eGFR từ 15 trở xuống, đây tương đương với giai đoạn cuối của bệnh thận mạn, chức năng thận đã rất suy giảm.

Việc xét nghiệm eGFR giúp bác sĩ đánh giá sức khỏe thận và tình trạng chức năng thận của bệnh nhân một cách dễ dàng và chính xác.

5. Sinh thiết thận

Sinh thiết thận là một phương pháp lấy mẫu mô thận thông qua da để phân tích. Quá trình này đòi hỏi lấy ít nhất 20 cầu thận để phân tích dưới kính hiển vi. Trước khi thực hiện, bệnh nhân sẽ được gây tê tại chỗ và siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính để định vị mẫu.

Bác sĩ giải phẫu phân tích kết quả sinh thiết khi quan sát trên các loại kính hiển vi khác nhau. Việc này chỉ có thể thấy được các lắng đọng IgA tại cầu thận, sinh thiết cũng cho phép xác định mức độ tổn thương thận. Kết quả từ sinh thiết thận giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và đề xuất phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Vì sao bạn nên điều trị bệnh thận IgA sớm?

• Tăng huyết áp: tổn thương thận do tích tụ IgA có thể làm tăng huyết áp. Huyết áp cao có thể gây hại nhiều hơn cho thận.
• Nồng độ cholesterol cao: nồng độ cholesterol cao có thể làm tăng nguy cơ đau tim
• Suy thận cấp: thận không thể lọc máu tốt do tích tụ IgA, mức độ các chất thải sẽ tăng nhanh trong máu. Chức năng thận xấu đi rất nhanh, khiến viêm cầu thận tiến triển nhanh.
• Bệnh thận mạn tính: bệnh thận IgA có thể khiến thận suy giảm hoạt động theo thời gian. Bệnh nhân sẽ được can thiệp bằng cách lọc máu hoặc ghép thận là cần thiết để sống.
• Hội chứng thận hư: là một nhóm các vấn đề có thể do tổn thương cầu thận gây ra như: nồng độ protein trong nước tiểu cao, nồng độ protein trong máu thấp, cholesterol và lipid cao, sưng mí mắt, bàn chân và vùng dạ dày.

Các phương pháp điều trị bệnh thận IgA

1. Thuốc điều trị tăng huyết áp

Thuốc ức chế men chuyển (ACE) hoặc thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARB) có tác dụng cải thiện tình trạng mất protein qua nước tiểu, cân bằng huyết áp, hỗ trợ khắc phục các nguyên nhân gây bệnh thận IgA.

2. Axit béo omega-3

Omega-3 giúp giảm viêm ở cầu thận và không có tác dụng phụ đáng lo ngại cho sức khỏe. Để bổ sung omega-3, bạn có thể thêm vào chế độ ăn uống hàng ngày hoặc sử dụng thực phẩm chức năng. Nhưng đừng quên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ chất bổ sung nào.

3. Thuốc ức chế miễn dịch

Một số trường hợp mắc thận IgA bác sĩ có thể sử dụng corticosteroid trong điều trị như prednisone để ngăn chặn bệnh tấn công vào cầu thận. Nhưng cần lưu ý nhóm thuốc này có thể có tác dụng phụ nghiêm trọng như: tăng huyết áp, tăng đường huyết, tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng. Do đó, cần tuân thủ theo chủ dẫn của bác sĩ khi dùng thuốc ức chế miễn dịch.

4. Thuốc statin

Trong trường hợp cholesterol cao, thuốc statin hỗ trợ hạ nồng độ cholesterol về mức cho phép, làm chậm quá trình tổn thương thận.

5. Thuốc lợi tiểu

Giúp loại bỏ lượng chất lỏng dư thừa trong cơ thể, hỗ trợ thận hoạt động tốt hơn, cải thiện tình trạng huyết áp cao.

6. Biện pháp hỗ trợ điều trị

• Kiểm soát huyết áp, hạn chế tiêu thụ muối trong khẩu phần ăn hàng ngày.
• Xây dựng lối sống lành mạnh, thường xuyên tập luyện thể dục, thể thao, duy trì cân nặng.
• Tránh đồ uống có cồn.
• Theo dõi huyết áp tại nhà theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Cắt giảm protein và cholesterol trong khẩu phần ăn hàng ngày tùy theo giai đoạn của bệnh thận.

Tất cả những phương pháp điều trị này nhằm kéo dài thời gian cho bệnh nhân, giảm khả năng phải can thiệp bằng thận nhân tạo hay ghép thận. Những trong một số trường hợp nghiêm trọng, thận nhân tạo hoặc ghép thận là lựa chọn điều trị phù hợp nhất.

Làm sao để phòng ngừa bệnh thận IgA?

Do y học hiện tại vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây bệnh thận IgA, nhưng theo các nhà nghiên cứu, bệnh thận IgA vẫn có thể phòng ngừa như các bệnh lý khác. Trong trường hợp trong gia đình bạn có người mắc thận IgA, bạn nên thăm khám thường xuyên, hỏi ý kiến bác sĩ để có những biện pháp duy trì sức khỏe thận.

Ngoài ra, để phòng ngừa bệnh thận IgA bạn nên:

• Ngăn chặn viêm gan B, C phát sinh.
• Duy trì chỉ số huyết áp, chỉ số cholesterol trong phạm vi cho phép.
• Hạn chế tình trạng nhiễm trùng.

Thận IgA vẫn là một trong nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm nhất hiện nay, vẫn chưa có phương pháp hay bất kỳ loại thuốc nào có thể điều trị dứt điểm, phòng ngừa bệnh hiệu quả. Cho nên những gì bạn cần làm là cố gắng kiểm soát những nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động của thận.

Một số câu hỏi liên quan

1. Bệnh thận IgA có chữa khỏi được không?

Y học hiện nay vẫn chưa có thuốc hoặc phương pháp điều trị dứt điểm bệnh thận IgA, chỉ có thể ngăn chặn không cho bệnh tiến triển nặng và nhanh hơn.

>> Bài viết liên quan: Bệnh thận IgA có chữa khỏi được không? Có di truyền không?

2. Bệnh thận IgA nên ăn gì?

Bệnh thận IgA nên ăn hạn chế thịt khi có suy giảm chức năng thận tùy thuộc giai đoạn, ít mỡ, đậu xanh, đậu nành, ngũ cốc, bơ đậu phộng, các loại trái cây tươi như cam, dưa hấu, lê, chuối, cà chua, rau diếp cá, khoai tây, phô mai tươi, các loại đồ ăn ít muối, ít natri,…

3. Bệnh thận Iga chữa ở đâu tốt?

Bệnh thận IgA đến thăm khám và điều trị ngay tại trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, PlinkCare TP.HCM – nơi có các y bác sĩ, chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực với tài năng, kinh nghiệm và y đức. Kết hợp cùng trang thiết bị hiện đại, được nhập khẩu từ châu Âu, Mỹ, Nhật Bản,… giúp chẩn đoán nhanh, hỗ trợ điều trị, can thiệp kịp thời, ngăn chặn bệnh thận IgA tiến triển nặng.

Bệnh thận IgA là bệnh nguy hiểm, nguyên nhân chính dẫn đến suy thận và nhiều vấn đề về thận khác. Bệnh tiến triển chậm, triệu chứng mơ hồ khiến nhiều người chủ quan. Khi nghi ngờ mắc thận IgA, bạn nên đến Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa để được thăm khám, chẩn đoán và đề xuất phác đồ điều trị phù hợp.