Bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em: Nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em là gì?

Bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em là tình trạng trẻ bị hen suyễn kèm theo tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp. Hen suyễn là tình trạng viêm nhiễm mạn tính đường hô hấp; các tế bào, niêm mạc đường hô hấp bị kích thích (co thắt, phù nề, tăng tiết đờm) khi tiếp xúc với một số tác nhân như khói thuốc lá, phấn hoa, bị cảm lạnh hoặc các tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp khác. Bệnh hen suyễn khiến trẻ khó thở và gây ra các triệu chứng khó chịu làm ảnh hưởng đến các hoạt động vui chơi, tập luyện thể thao, học tập và giấc ngủ của trẻ. (1)

Hiện nay, bệnh suyễn ở trẻ em có thể được kiểm soát và tình trạng bội nhiễm có thể được chữa khỏi hoàn toàn khi người bệnh được điều trị đúng cách.

Nguyên nhân gây bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em

Đến nay, nguyên nhân gây bệnh hen suyễn ở trẻ em vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có liên quan đến việc khởi phát bệnh hen suyễn bao gồm sự kết hợp giữa những yếu tố nguy cơ cao từ môi trường và di truyền. Từ đây, phản ứng của cơ thể trước các yếu tố này sẽ dẫn đến các bất thường ở đường hô hấp gây co thắt phế quản, tăng tiết dịch nhầy và viêm phế quản. (2)

1. Tác nhân gây bội nhiễm

Trẻ mắc các bệnh đường hô hấp mãn tính như hen suyễn hoặc nhiễm trùng cấp tính cần được chăm sóc và điều trị đúng cách. Nếu không, hệ hô hấp của trẻ có thể bị suy yếu tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập và gây ra tình trạng bội nhiễm.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở trẻ mắc bệnh hen suyễn, các tác nhân gây nhiễm trùng, đặc biệt là virus – thường là nguyên nhân chính dẫn đến các đợt cấp của bệnh. Những đợt cấp này có thể biểu hiện qua các triệu chứng như khò khè tái phát hoặc cơn hen cấp tính.

Trên nền bệnh lý hen suyễn ở trẻ em có thể diễn tiến thành bội nhiễm bởi các tác nhân gây nhiễm trùng có thể kể đến như virus rhovirus ở người (HRV) và virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong số những “thủ phạm” chính gây ra bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em. Virus RSV là tác nhân chiếm tỷ lệ khoảng 70% gây nên tình trạng bội nhiễm ở trẻ em bị hen suyễn, tiếp theo là rhinovirus, adenovirus, metapneumovirus và bocavirus. Ngoài ra, trẻ có thể nhiễm các loại vi khuẩn khác như phế cầu, tụ cầu,… và các vi khuẩn không điển hình.

2. Yếu tố tác động từ môi trường bên ngoài có thể khiến trẻ lên cơn suyễn

Có nhiều yếu tố khác nhau có khả năng gây nên viêm nhiễm đường hô hấp, chẳng hạn như:

• Tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí bao gồm khói từ nhà máy, xe cộ, khói thuốc lá,…
• Lông thú nuôi, gián và phân gián.
• Mạt bụi, phấn hoa, nấm mốc.
• Nhiễm trùng do cảm cúm, cảm lạnh, siêu vi hợp bào hô hấp,…
• Viêm xoang, dị ứng, hít phải các chất hóa học độc hại.
• Trào ngược axit dạ dày.
• Hoạt động thể chất quá sức.
• Thời tiết thay đổi hoặc không khí lạnh.
• Cảm xúc mạnh như lo lắng, cười lớn, buồn hoặc stress.

Triệu chứng bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em

Khi trẻ lên cơn hen suyễn, các đường khí đến phổi (hay còn gọi là ống phế quản) sẽ bị phù nề, tình trạng viêm đường hô hấp tạo ra nhiều chất nhầy. Điều này khiến trẻ khó thở hơn, dẫn đến các triệu chứng chẳng hạn như ho thường xuyên, thở nhanh, khó thở, thở khò khè, rút lõm ngực khi hít vào thở ra, không thể tham gia các hoạt động thể chất,…

Tình trạng bội nhiễm phổi xảy ra trên bệnh lý nền của hen phế quản. Đây là lúc các triệu chứng của các cơn hen phế quản tăng cường, kéo dài và gây cảm giác khó chịu nhiều hơn. Đặc biệt, nếu không được điều trị kịp thời, các biến chứng từ bệnh suyễn bội nhiễm có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như viêm phổi, suy tim, suy hô hấp và thậm chí có thể gây tử vong.

Ba mẹ cần theo dõi tình trạng sức khỏe của con và đưa trẻ đến bệnh viện cấp cứu ngay nếu nhận thấy các triệu chứng nghiêm trọng sau:

• Khó thở.
• Ho kéo dài hoặc thở khò khè.
• Không cải thiện sau khi sử dụng thuốc cắt cơn nhanh chóng thông qua ống hít dành cho trẻ mắc bệnh hen suyễn.
• Không thể nói thành lời và thở hổn hển.
• Lỗ mũi phập phồng.
• Mặt, môi hoặc móng tay trở nên nhợt nhạt, xanh xao.

Điều trị hen phế quản bội nhiễm ở trẻ em

Dựa trên tiền sử bệnh hen suyễn và mức độ nghiêm trọng của bệnh suyễn, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ chăm sóc và điều trị phù hợp nhất với từng bệnh nhân. Theo đó, mục tiêu của việc điều trị hen phế quản ở trẻ em chính là ngừa đợt cấp và kiểm soát triệu chứng.

Khi có các dấu hiệu của bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em nghiêm trọng, các bác sĩ có thể tăng cường điều trị với liều thuốc cao hơn hoặc thêm một số loại thuốc khác giúp ngăn ngừa hoặc giảm các triệu chứng của cơn hen. Ngược lại, có thể cân nhắc giảm liều lượng thuốc nếu bệnh có diễn tiến tốt hơn nhằm ngăn ngừa các tác dụng phụ.

Cụ thể các phương pháp điều trị bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em ba mẹ cần lưu ý:

• Thuốc: Cũng giống với người lớn, trẻ mắc bệnh suyễn cần điều trị bằng thuốc kiểm soát hen có corticoid đường phun hít, kèm theo thuốc kích thích beta giao cảm kéo dài giúp làm giảm các đợt cấp nặng. Trẻ mắc bệnh hen suyễn nên chuẩn bị sẵn thuốc cắt cơn hen, phòng ngừa trường hợp lên cơn hen bất ngờ mà không kịp xử trí.
• Để trẻ tránh xa các tác nhân có nguy cơ gây bệnh.
• Đọc kỹ chỉ dẫn của bác sĩ trước khi cho trẻ dùng thuốc.
• Cần dạy cho trẻ các kỹ năng cơ bản trong quản lý hen để trẻ hiểu và biết cách sử dụng thuốc điều trị hen suyễn dạng phun, hít.
• Theo dõi kỹ các triệu chứng và mức độ các cơn hen của trẻ.
• Tái khám theo lịch hẹn để theo dõi tiến triển của bệnh cũng như hiệu quả của quá trình điều trị.

Phòng ngừa bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em

Để hạn chế các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra ở trẻ mắc bệnh hen suyễn, các chuyên gia khuyên ba mẹ nên lưu ý một số điều sau đây:

• Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá. Khuyến khích các thành viên trong gia đình cai thuốc lá để hạn chế việc trẻ có thể hít phải khói thuốc.
• Thường xuyên làm sạch ga trải giường và thảm trong nhà để chống mạt bụi.
• Giữ vật nuôi không đến gần trẻ, hoặc tốt nhất không nên nuôi thú cưng khi con bạn đang mắc bệnh hen suyễn.
• Sử dụng máy hút ẩm để ngăn chặn nấm mốc.
• Giúp trẻ duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Áp dụng chế độ ăn phù hợp cho trẻ, tăng cường nhiều rau xanh và trái cây tươi, không dùng thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng.
• Tránh các yếu tố khởi phát cơn hen theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.
• Cho trẻ tiêm vắc xin phòng cúm mỗi năm một lần và tiêm vắc xin phòng phế cầu.

Biến chứng của bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em

Nếu bệnh lý nền hen phế quản không được kiểm soát tốt có thể khiến bệnh gây ra các biến chứng nguy hiểm, bao gồm:

• Viêm phế quản phổi: Người bệnh thường có các biểu hiện đặc trưng như sốt, khó thở, đờm nhiều,… Đặc biệt vào thời điểm giao mùa, nhiệt độ không khí thay đổi đột ngột là lúc vi khuẩn, virus phát triển mạnh làm tăng nguy cơ bị viêm phế quản ở trẻ.
• Lồng ngực biến dạng hoặc mắc bệnh suy hô hấp mạn tính.
• Xẹp phổi là biến chứng thường xảy ra ở trẻ em (chiếm tỷ lệ 30%).
• Tràn khí màng phổi: tình trạng này hiếm khi xuất hiện nên gây chẩn đoán nhầm. Tràn khí màng phổi cả hai bên có thể khiến người bệnh đối mặt với nguy cơ tử vong.

Lưu ý khi chăm sóc hen phế quản bội nhiễm ở trẻ em

Chăm sóc trẻ bị bệnh hen suyễn đòi hỏi ba mẹ cần có sự chú ý đặc biệt phối hợp cùng các biện pháp chăm sóc khác nhau nhằm kiểm soát các triệu chứng cũng như đảm bảo sức khỏe cho trẻ. Dưới đây là những lưu ý khi chăm sóc trẻ ba mẹ nên biết:

1. Giữ môi trường sạch, không ô nhiễm

Đảm bảo môi trường sống của trẻ luôn sạch sẽ, thoáng mát và hạn chế bụi bẩn, lông thú hoặc các chất gây dị ứng khác. Bên cạnh đó, ba mẹ cần chú ý tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc cũng như các hóa chất độc hại khác.

2. Duy trì độ ẩm trong không khí

Duy trì độ ẩm trong không khí ở mức hợp lý giúp đường hô hấp của trẻ không bị khô và dễ chịu hơn. Có thể sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà giúp hạn chế tình trạng khó thở ở trẻ.

3. Đảm bảo trẻ uống đủ nước

Cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày giúp cơ thể làm loãng đờm và giữ cho đường hô hấp luôn ẩm, tránh tình trạng tắc nghẽn.

4. Sử dụng thuốc hen phế quản đúng cách

Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc điều trị hen phế quản cũng như các loại thuốc khác. Đảm bảo trẻ uống thuốc đúng thời gian và đủ liều lượng.

5. Hỗ trợ trẻ khi có cơn hen suyễn

Khi trẻ lên cơn hen suyễn, hãy giúp trẻ thực hiện kỹ thuật hít thuốc cũng như hướng dẫn trẻ hít thở đúng cách để giảm triệu chứng, hạn chế sự khó chịu. Trong trường hợp cơn hen không giảm, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

6. Liên hệ với bác sĩ

Khi nhận thấy trẻ có các triệu chứng nghiêm trọng, không kiểm soát được, ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ sớm để trẻ được kịp thời nhận sự chăm sóc y tế chuyên sâu. Các bác sĩ có chuyên môn và giàu kinh nghiệm sẽ đưa ra đánh giá chính xác và có sự hướng dẫn điều trị phù hợp cho trẻ.

Để đặt lịch khám và nhận tư vấn điều trị từ các chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong lĩnh vực Nội Nhi tại khoa Nhi thuộc Hệ thống PlinkCare, quý khách có thể liên hệ đến thông tin:

Chăm sóc bệnh suyễn bội nhiễm ở trẻ em đòi hỏi ba mẹ cần có sự kiên nhẫn và cẩn thận trong việc chăm sóc trẻ. Bằng cách tuân thủ các biện pháp phòng ngừa cũng như giúp trẻ điều trị đúng cách, ba mẹ có thể giúp con duy trì sức khỏe và hạn chế nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng.