Bệnh suy hô hấp ở người già: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Bệnh suy hô hấp ở người già là gì?

Bệnh suy hô hấp ở người già là chứng bệnh suy hô hấp xảy ra ở người lớn tuổi. Suy hô hấp là tình trạng phổi nhận không đủ hàm lượng oxy hoặc tích tụ hàm lượng carbon dioxide quá nhiều, làm hỏng những cơ quan trong cơ thể. Suy hô hấp làm giảm oxy máu động mạch, khiến quá trình phân phối oxy đến các mô bị chậm lại. Chứng suy hô hấp được chia thành loại suy hô hấp cấp tính và suy hô hấp mạn tính. (1)

Nguyên nhân gây suy hô hấp ở người già

Người lớn tuổi dễ bị suy hô hấp do các thay đổi sinh lý, bệnh tật xảy ra đi kèm với quá trình lão hóa, suy giảm chức năng. Nhìn chung, bệnh suy hô hấp ở người già có thể đến từ những nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ sau đây:

• Hút thuốc lá thường xuyên làm gia tăng tình trạng tổn thương ở các mô phổi, gây ra bệnh tắc nghẽn phổi mạn tính (COPD), làm giảm khả năng bảo vệ hệ hô hấp, tăng nguy cơ suy hô hấp, thậm chí ung thư phổi.
• Các ổ viêm nhiễm tại răng miệng cũng có nguy cơ dẫn đến chứng viêm nhiễm đường hô hấp dưới, viêm nhiễm đường hô hấp trên.
• Thay đổi thời tiết cũng có thể là một trong số tác nhân dẫn đến những bệnh lý cấp tính tại đường hô hấp, gây suy hô hấp.

Người già đã mắc bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, suy thận, suy gan… cũng dễ bị suy hô hấp hơn. Các tác nhân khác có thể dẫn đến chứng bệnh suy hô hấp ở người già gồm có: hít chất độc hại, viêm phổi nghiêm trọng, bị thương ở đầu/ngực, nhiễm khuẩn huyết nặng, tiền sử lạm dụng rượu bia…

Triệu chứng suy hô hấp ở người già

Khi người già bị suy hô hấp, nhiệt độ cơ thể thường không tăng cao như người trẻ nên dễ bị nhầm với bệnh lý nhẹ. Thế nhưng khi đã có tình trạng viêm phổi thì tình trạng suy hô hấp, viêm phổi tiến triển nhanh chóng và nghiêm trọng hơn. Bệnh suy hô hấp ở người già có thể biểu hiện một số triệu chứng dưới đây:

1. Nhịp tim thay đổi

Bệnh suy hô hấp khiến nhịp thở nhanh và gấp hơn, dẫn đến nhịp tim thay đổi. Số lần thở trong mỗi phút gia tăng cho thấy người bệnh đang gặp tình trạng khó thở hoặc nhận không đủ oxy.

2. Môi có màu xanh tím

Tình trạng xanh tím ở trong môi, xung quanh miệng, trên móng tay có thể xuất hiện khi một người nhận không đủ lượng oxy cần thiết. Màu da của người bệnh có thể bị xám, nhợt nhạt.

3. Rối loạn tim mạch

Tình trạng cơn nhịp tim nhanh, nhịp xoang nhanh thường xuất hiện và rung thất thường là biểu hiện xảy ra cuối cùng. Huyết áp thường tăng cao ở giai đoạn đầu, huyết áp hạ dần trong giai đoạn sau. Người bệnh cần được can thiệp y tế ngay thông qua các phương pháp như: bóp bóng, tiến hành hút đờm, đặt ống nội khí quản, cho người bệnh thở máy…

4. Rối loạn thần kinh

Não bộ tiêu thụ đến 20% hàm lượng oxy trong toàn cơ thể. Thế nên khi xảy ra chứng suy hô hấp, não là cơ quan chịu ảnh hưởng từ tình trạng tăng CO2 máu, thiếu oxy sớm hơn cả. Chứng rối loạn thần kinh biểu hiện qua những dấu hiệu như lẫn lộn, mất phản xạ gân xương, giãy giụa, rối loạn ý thức (hôn mê, li bì).

Suy hô hấp ở người già có nguy hiểm không?

Bệnh suy hô hấp ở người già nếu không được tiến hành chữa trị kịp thời, đúng cách có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, nguy hiểm, thậm chí dẫn đến tử vong. Thống kê cho thấy, tỷ lệ tử vong do suy hô hấp làm tăng CO2 trong máu ở người cao tuổi là từ 10 – 25%, tỷ lệ tử vong do suy hô hấp giảm oxy máu ở người cao tuổi là khoảng 40 – 60%. Một số biến chứng nguy hiểm mà người bệnh có thể đối mặt bao gồm:

• Biến chứng tại phổi như tràn dịch màng phổi, nhiễm trùng phổi, nhồi máu phổi…
• Biến chứng ở thận như hoại tử ống thận cấp, suy thận cấp, rối loạn nước điện giải…
• Nhiễm trùng tiểu, nhiễm trùng máu.
• Xuất huyết dạ dày, loét dạ dày, liệt ruột, tiêu chảy,…

Chẩn đoán suy hô hấp ở người già

Nhìn chung, để chẩn đoán một cách chính xác về tình trạng, mức độ của bệnh suy hô hấp (cụ thể là suy hô hấp cấp), bác sĩ sẽ tiến hành xem xét bệnh sử, hỏi về những triệu chứng (khó thở, xanh tím đầu chi, ran ở phổi…) của người bệnh, khám sức khỏe, yêu cầu người bệnh làm một số kỹ thuật kiểm tra cận lâm sàng cần thiết, chẳng hạn như phân tích kết quả khí máu động mạch (PaO2, pH và PaCO2), chụp X-quang phổi… Khi đã xác định chẩn đoán, đánh giá được mức độ của bệnh, bác sĩ có thể đề ra phương hướng chữa trị phù hợp. (2)

Cách điều trị suy hô hấp ở người già

Mục tiêu chính yếu của việc điều trị bệnh suy hô hấp nói chung hay bệnh suy hô hấp ở người già nói riêng là đưa oxy đến phổi và các cơ quan khác trong cơ thể, đồng thời giúp loại bỏ carbon dioxide ra khỏi cơ thể. Các biện pháp điều trị còn giúp người bệnh loại bỏ những tác nhân gây bệnh, hạn chế nguy cơ dẫn đến biến chứng nặng, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Dưới đây là những phương pháp điều trị suy hô hấp (cụ thể là suy hô hấp cấp tính) có thể được bác sĩ áp dụng:

• Liệu pháp oxy: Hiện có nhiều kỹ thuật giúp người bệnh đưa oxy vào phổi, tùy theo mức độ bệnh, bác sĩ sẽ cân nhắc áp dụng liệu pháp oxy phù hợp để mang đến kết quả tối ưu, ví dụ như: thông khí áp lực dương không xâm lấn, ống thông mũi, máy thở cơ học, mặt nạ thông khí, mở khí quản, oxy hóa màng ngoài cơ thể (ECMO)…
• Dùng thuốc: Bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định cho người bệnh sử dụng một vài loại thuốc để giúp điều trị tác nhân gây bệnh hoặc cải thiện triệu chứng của bệnh, gồm có: corticoid (có tác dụng thu nhỏ đường thở, điều trị những triệu chứng viêm đường thở), thuốc giãn phế quản (có tác dụng mở đường thở, chữa các cơn hen suyễn), thuốc kháng sinh (chữa chứng nhiễm trùng ở phổi, chẳng hạn như viêm phổi).
• Phương pháp khác: Nếu người bệnh cần lưu viện để điều trị trong thời gian dài, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định sử dụng các phương pháp chữa trị bổ sung giúp quản lý, ngăn chặn các biến chứng suy hô hấp, ví dụ như: phục hồi chức năng phổi, hỗ trợ dinh dưỡng, dùng thuốc làm loãng máu, vật lý trị liệu…

Khoa Nội Hô hấp, Nội tổng hợp, Hệ thống PlinkCare là địa chỉ uy tín chuyên thăm khám, điều trị các bệnh lý hô hấp, bao gồm bệnh suy hô hấp ở người già được nhiều người bệnh tin tưởng, lựa chọn. Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Hô hấp có nhiều năm kinh nghiệm, được trang bị nhiều máy móc tân tiến, hỗ trợ chẩn đoán, điều trị bệnh hô hấp hiệu quả như máy đo đa ký hô hấp NOX A1, hệ thống chụp X-quang treo trần DigiRAD-FP, máy đo chức năng hô hấp KoKo 1000, máy chụp CT 1975 lát cắt duy nhất ở Việt Nam…

Cách phòng ngừa suy hô hấp ở người cao tuổi

Một số cách có thể dùng để phòng ngừa bệnh suy hô hấp ở người già:

• Người già cần quan tâm đến việc giữ ấm cho cơ thể. Khi độ ẩm cao, nhiệt độ quá thấp, người già dễ bị nhiễm bệnh, gây ra chứng viêm đường hô hấp. Người già cần mặc quần áo đủ ấm, đặc biệt quan tâm đến việc giữ ấm đầu, cổ, tai, ngực, bàn chân, không nên uống rượu bia, đi chân đất. Người già nên hạn chế dùng máy lạnh, nếu sử dụng thì nên điều chỉnh nhiệt độ ở mức từ 24 – 25 ℃, tránh nằm ngay luồng gió lạnh thổi ra.
• Người già cần duy trì thói quen ăn uống, sinh hoạt, nghỉ ngơi điều độ. Thường xuyên tập thể dục, vận động cơ thể, nhưng cần lưu ý không nên ra khỏi nhà khi thời tiết lạnh.
• Cần thường xuyên vệ sinh răng miệng, súc họng bằng nước muối sinh lý, đều đặn đánh răng trước khi ngủ và sau khi thức dậy. Người già cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi xì mũi, sau đi vệ sinh, trước lúc ăn uống.
• Người già không nên ăn quá nhiều bữa, không bỏ bữa, cần ăn uống đúng bữa và chỉ nên ăn no ở mức vừa phải (khoảng 70 – 80%). Với người già mắc bệnh nền liên quan đến tim mạch, ăn quá no khiến máu dồn nhiều về dạ dày, dẫn đến tình trạng thiếu máu cục bộ tại tim, não, có thể gây ra các cơn đau thắt ngực, nhức đầu, ù tai…
• Bữa ăn nên tăng cường thêm protein thông qua những loại thực phẩm như thịt lợn nạc, bò, gà, cua, tôm, sữa, trứng… Người già không nên dùng một số loại thực phẩm như thịt đông, thịt mỡ, bánh kẹo, xúc xích, giò chả, nước ngọt, bia rượu…
• Người già cần bỏ thói quen hút thuốc lào, thuốc lá, đặc biệt là khi đang mắc các bệnh mạn tính như viêm phế quản, viêm họng, viêm xoang, hen suyễn… Người già có tiền sử bị tăng huyết áp cần dùng thuốc đầy đủ đúng theo chỉ định của bác sĩ.
• Người già cần tiêm vắc xin phòng cúm, viêm phổi để làm giảm nguy cơ bị suy hô hấp. Ví dụ, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC là địa chỉ chủng ngừa uy tín hàng đầu Việt Nam, cung cấp các loại vắc xin cúm, viêm phổi chất lượng, nhập khẩu chính hãng, hiệu quả, phù hợp cho nhiều đối tượng, bao gồm cả người già và trẻ em.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Bệnh suy hô hấp ở người già cần được thăm khám, điều trị sớm để tránh dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ suy hô hấp, người già cần được đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa hô hấp uy tín kiểm tra sức khỏe, chữa trị càng sớm càng tốt.