Bệnh lỗ hoàng điểm: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chẩn đoán

Lỗ hoàng điểm là bệnh gì?

Lỗ hoàng điểm là bệnh xảy ra khi trong hoàng điểm có một vết rách nhỏ. Điều này gây ảnh hưởng đến thị lực, khiến người bệnh có cảm giác nhìn mờ, khi nhìn thẳng vật thể bị bẻ cong hoặc méo mó.

Hoàng điểm là một bộ phận nằm ở trung tâm của võng mạc, vị trí ngoài đĩa thị với đặc điểm nhận biết là hình bầu dục, kích thước rộng khoảng 3mm. So với giác mạc thì hoàng điểm có màu sắc đậm hơn vì bộ phận này có nhiều sắc tố màu vàng Xanthophyll hơn.

Hoàng điểm (điểm vàng) của mắt bao gồm tế bào gậy và tế bào nón, nơi đây là vị trí cho thị lực cao nhất giúp chúng ta có thể đọc sách, lái xe. Hố trung tâm của hoàng điểm là một chỗ lõm xuống, có kích thước rộng khoảng 0,5mm, là vùng vô mạch hoạt động trao đổi chất dựa vào lớp biểu mô sắc tố.

Lỗ hoàng điểm xảy ra khi xuất hiện một vết rách nhỏ bên trong hoàng điểm. Ở một số trường hợp, vết rách nhỏ có thể tự liền nhưng nếu vết rách to sẽ không tự liền và gây ảnh hưởng đến thị lực.

>> Xem thêm: Lỗ hoàng điểm có nguy hiểm không?

Nguyên nhân bị lỗ hoàng điểm và yếu tố nguy cơ

Bệnh lỗ hoàng điểm không tự nhiên xuất hiện, trên thực tế có nhiều nguyên nhân gây bệnh và các yếu tố nguy cơ gián tiếp khiến mắt đang ở trạng thái bình thường chuyển sang nguy cơ mắc bệnh.

1. Tuổi tác

Tuổi tác là nguyên nhân phổ biến gây bệnh lỗ hoàng điểm. Với những người trên 60 tuổi bị lão hóa, khối dịch kính bắt đầu co lại và tách ra khỏi võng mạc (hiện tượng bong dịch kính sau). Thông thường bong dịch kính sau mà không có vấn đề gì. Nhưng đôi khi dịch kính có thể dính vào võng mạc khiến hoàng điểm căng ra và hình thành một lỗ nhỏ. [1]

Bệnh lỗ hoàng điểm ở mắt rất khó phát hiện bởi chúng không gây ra cảm giác đau, thường chỉ xuất hiện ở 1 mắt, rất ít trường hợp bị 2 mắt. Đặc biệt ở người cao tuổi, triệu chứng nhìn mờ có thể bị nhầm lẫn với tình trạng đục thể thuỷ tinh. Bệnh có thể gây giảm thị lực ở phần trung tâm và thị lực ở vùng ngoại biên thường không bị ảnh hưởng.

2. Cận thị

Cận thị cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh lỗ hoàng điểm. Với những trường hợp bị cận thị, trục nhãn cầu dài sẽ phải đối mặt với nguy cơ bong dịch kính sau sớm hơn so với những người cận thị nhẹ hoặc không bị cận thị. Lỗ hoàng điểm có nguy cơ hình thành và tăng theo mức độ tiến triển của cận thị, bởi cận thị càng cao thì nguy cơ bong võng mạc càng lớn.

3. Chấn thương hoặc phẫu thuật mắt

Đôi khi lỗ hoàng điểm có thể hình thành do chấn thương mắt hoặc do người bệnh đã trải qua các cuộc phẫu thuật mắt. Bởi khi mắt bị chấn thương sẽ xảy ra sự co kéo ở phía bề mặt dịch kính võng mạc. Các tác động mạnh sẽ gây tổn thương võng mạc, làm đứt gãy các đoạn tế bào cảm thụ ánh sáng và gây ra vết rách nhỏ ở vùng hoàng điểm. Trải qua một thời gian, vết rách sẽ tiến triển thành lỗ hoàng điểm.

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh:

• Người mắc bệnh tiểu đường
• Trường hợp tắc tĩnh mạch võng mạc
• Viêm ở mắt (viêm màng bồ đào)
• Người có tiền sử mắc bệnh bong võng mạc
• Người bị bệnh phù võng mạc trung tâm
• Xuất hiện sự co kéo giữa dịch kính và hoàng điểm
• Trường hợp mắc bệnh phù hoàng điểm dạng nang

Các giai đoạn lỗ hoàng điểm

Bệnh lỗ hoàng điểm được phát hiện ở cuối thế kỷ thứ 19, thuộc top các ca bệnh rất khó phát hiện và gây khó khăn cho bác sĩ trong việc chẩn đoán. Kelly và Wendel (1991) – người đã tìm ra phương pháp điều trị bệnh lỗ hoàng điểm bằng phẫu thuật cắt dịch kính đã chia bệnh thành 3 giai đoạn. [2]

1. Bong hố thị giác (Giai đoạn I)

Giai đoạn 1 xuất hiện nang nhỏ ở trung tâm hoàng điểm, gây bong một phần màng dịch kính sau. Trải qua thời gian, nang ở hoàng điểm từ một chấm nhỏ chuyển sang một vòng lớn hơn và có màu vàng đậm. Lúc này, màng dịch kính sau đã bong gần hết, chỉ còn dính lại một chút tại trung tâm hoàng điểm.

2. Lỗ dày 1 phần (Giai đoạn II)

Xuất hiện lỗ hoàng điểm, lỗ dày 1 phần có kích thước < 400µm, gây suy giảm thị lực. Đây là thời điểm nang trong võng mạc đã phát triển với kích thước rộng hơn và gây bong màng dịch kính lớn hơn. Lúc này màng dịch kính dính chặt vào nắp của lỗ hoàng điểm và trong các chuyển động có thể nhấc nắp lên cao khỏi bề mặt võng mạc.

3. Lỗ dày toàn phần (Giai đoạn III)

Lỗ hoàng điểm tiếp tục tiến triển thành lỗ có kích thước ≥400 µm, lỗ dày toàn phần, thị lực tiếp tục suy giảm mạnh. Trong trường hợp không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến bong võng mạc.

Dấu hiệu bị lỗ hoàng điểm

Bệnh lỗ hoàng điểm rất khó phát hiện, chúng phát triển từ một chấm nhỏ sau đó lan rộng thành vùng lớn. Theo đó, các triệu chứng ban đầu của bệnh thường bao gồm:

• Tầm nhìn mờ, khi nhìn thẳng các vật có thể bị bẻ cong hoặc lượn sóng
• Thị lực giảm ở phần trung tâm của tầm nhìn gây khó khăn khi đọc sách báo hoặc các ấn phẩm in chữ nhỏ
• Khả năng nhận biết màu sắc bị thay đổi, màu vật thể có thể nhạt hơn hoặc đậm hơn không giống với màu thực tế
• Gặp khó khăn khi nhìn vào ban đêm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu
• Khi nhìn ánh sáng trực tiếp có thể bị chói lóa, nhức mắt
• Ở giai đoạn cuối, lỗ hoàng điểm là một điểm tối hoặc điểm mù ở trung tâm tầm nhìn

Phương pháp chẩn đoán lỗ hoàng điểm

Với sự tiến bộ trong y khoa, việc chẩn đoán bệnh lỗ hoàng điểm ở mắt trở nên dễ dàng hơn. Theo đó, các bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh bằng nhiều cách, nhưng phổ biến thường bao gồm:

• Tìm hiểu tiền sử bệnh lý của người bệnh
• Thực hiện khám mắt toàn diện, nhỏ thuốc mắt để làm giãn đồng tử và soi đáy mắt
• Ngoài ra, bệnh nhân cũng được đề nghị chụp chiếu mắt để kiểm tra như: Chụp đáy mắt, chụp cắt lớp kết hợp quang học OCT, chụp mạch huỳnh quang đáy mắt… đây là những phương pháp tốt giúp bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác bệnh lỗ hoàng điểm.

Điều trị mắt bị lỗ hoàng điểm

Bệnh lỗ hoàng điểm phát triển theo từng giai đoạn. Trên thực tế, có những trường hợp bị lỗ hoàng điểm nhẹ chúng có thể tự lành mà không cần điều trị. Nhưng với những bệnh nhân, lỗ hoàng điểm phát triển với kích thước lớn gây suy giảm thị lực nghiêm trọng sẽ cần can thiệp y tế. Trong đó, điều trị bệnh lỗ hoàng điểm thường được thực hiện bằng 2 phương pháp là phẫu thuật cắt dịch kính và tiêm Ocriplasmin nội nhãn. [3]

Tuy nhiên, phương pháp tiêm Ocriplasmin nội nhãn còn khá hạn chế, chỉ được chỉ định trong 1 số hẹp các trường hợp. Chỉ tiêm khi có co kéo bề mặt dịch kính võng mạc và có nguy cơ tiến triển thành lỗ hoàng điểm. Hiện nay phẫu thuật cắt dịch kính điều trị lỗ hoàng điểm được đánh giá là phương pháp điều trị hiệu quả nhất.

1. Phẫu thuật cắt dịch kính

Hiện nay, phẫu thuật cắt dịch kính là phương pháp tốt nhất để điều trị bệnh lỗ hoàng điểm. Các ca phẫu thuật cho tỉ lệ thành công cao, lỗ hoàng điểm được đóng lại giúp người bệnh cải thiện và khôi phục thị thực một cách nhanh chóng.

Phẫu thuật cắt dịch kính điều trị lỗ hoàng điểm thực hiện như sau:

• Bác sĩ nhãn khoa sẽ cắt bỏ phần dịch kính trong nhãn cầu để tiếp cận vùng hoàng điểm và bóc màng co kéo giúp giải phóng lực xung quanh lỗ và giúp lỗ đóng lại.
• Sau khi kết thúc phẫu thuật, bác sĩ sẽ bơm bóng khí vào trong mắt. Bóng khí này sẽ giúp làm phẳng lỗ hoàng điểm và giữ nó đúng vị trí sau khi mắt lành lại.
• Người bệnh được tra thuốc mỡ kháng sinh và băng mắt.

Những điều cần biết sau phẫu thuật cắt dịch kính lỗ hoàng điểm:

• Người bệnh được khuyến cáo nên nằm với tư thế úp mặt để giữ bóng khí ép lên hoàng điểm và lỗ hoàng điểm sẽ đóng lại.
• Đeo miếng che mắt để bảo vệ mắt khỏi những tác động tiêu cực từ môi trường
• Nhỏ thuốc mắt và uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ
• Trở lại sinh hoạt khi bóng khí đã biến mất và vết thương vùng mắt đã lành hẳn
• Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ

Phòng ngừa lỗ hoàng điểm ở mắt

Trên thực tế, sẽ rất khó để ngăn ngừa bệnh lỗ hoàng điểm, nhưng bạn có thể giảm thiểu rủi ro mắc bệnh bằng những cách sau:

• Khi chơi thể thao nên đeo kính bảo hộ để tránh những tác động mạnh vào mắt.
• Thường xuyên khám mắt để phát hiện sớm bệnh lỗ hoàng điểm.
• Có chế độ chăm sóc mắt tốt, bổ sung vitamin A, E tốt cho sức khỏe của đôi mắt.
• Nếu mắc bệnh tiểu đường nên kiểm soát lượng đường trong máu. Bởi bệnh tiểu đường là nguyên nhân gây tổn thương mạch máu, ảnh hưởng đến hệ mạch võng mạc. Nhiều trường hợp nặng sẽ gây tích tụ dịch tại hoàng điểm và gây phù tại vị trí này.

Một số câu hỏi thường gặp

1. Sẹo hoàng điểm có chữa được không?

Sẹo hoàng điểm có chữa được không còn phụ thuộc vào loại sẹo và vị trí của vết sẹo. Thông thường, các vết sẹo trên bề mặt võng mạc có thể chữa được bằng một số phương pháp phục hồi thị giác. Tuy nhiên, những vết sẹo nằm bên trong võng mạc hoặc dưới võng mạc thường không thể chữa được.

2. Lỗ hoàng điểm có tự khỏi không?

Lỗ hoàng điểm là bệnh phát triển theo từng giai đoạn. Với một số trường hợp lỗ hoàng điểm chỉ là một chấm nhỏ không có khả năng phát triển chúng có thể tự lành lại mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, với những bệnh nhân có lỗ hoàng điểm lớn, bị suy giảm thị lực nghiêm trọng, có chỉ phẫu thuật từ bác sĩ sẽ được thực hiện loại bỏ lỗ hoàng điểm bằng phương pháp cắt dịch kính.

3. Mở lỗ hoàng điểm bao lâu thì nhìn được?

Bệnh lỗ hoàng điểm được phẫu thuật bằng phương pháp cắt dịch kính khi có chỉ định phẫu thuật. Sau mổ bệnh nhân được khuyến khích nằm úp từ 1 – 2 tuần để bóng khí ép lên hoàng điểm và lỗ hoàng điểm sẽ được làm đầy. Trong khoảng thời gian này bệnh nhân có thể nhìn xung quanh nhưng tầm nhìn mờ. Sau khi bóng khí đã lấp đầy lỗ hoàng điểm và biến mất, thị lực của người bệnh sẽ cải thiện hơn, người bệnh bắt đầu có tầm nhìn rõ nét.

Mọi thắc mắc liên quan đến bệnh lỗ hoàng điểm hoặc bệnh lý nhãn khoa khác, quý khách có nhu cầu nhận tư vấn từ các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Mắt công nghệ cao, PlinkCare vui lòng liên hệ:

Lỗ hoàng điểm được xem là bệnh lý nguy hiểm cần được phát hiện sớm và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng ảnh hưởng đến thị lực sau này. Do đó, ngay khi có những dấu hiệu giảm thị lực hay những bất thường liên quan đến tầm nhìn, mọi người nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và đưa ra kết quả chẩn đoán chính xác nhất.