Bà bầu bị cúm B có nguy hiểm không? Phải làm sao để tránh biến chứng?

BS Hà Mạnh Cường  – Quản lý Y khoa vùng 3 khu vực miền Trung – Tây Nguyên, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Phụ nữ mang thai mắc cúm B có khả năng biến chứng nặng, nguy cơ nhập viện cũng cao gấp 4 lần hơn người bình thường, phổ biến nhất là viêm phổi. Mẹ bầu nhiễm cúm trong thai kỳ còn làm tăng nguy cơ sảy thai, sinh non, thai chết lưu, con sinh ra mắc dị tật bẩm sinh như hở hàm ếch, dị tật ống thần kinh, tim bẩm sinh (hở van tim), đục thủy tinh thể… nếu không điều trị bệnh kịp thời”.

Cúm B là gì?

Tại Việt Nam, cúm B là chủng virus xuất hiện rải rác quanh năm, ít gây thành dịch hơn cúm A, đỉnh điểm mùa cúm rơi vào khoảng tháng 3 – tháng 4 và tháng 9 – tháng 10 hằng năm. Đa số các trường hợp nhiễm cúm B là lành tính và có thể hồi phục hoàn toàn khi được điều trị theo chỉ định của bác sĩ.

Tuy nhiên, ở những đối tượng nguy cơ cao như bà bầu, trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch kém, cúm B có thể tăng nguy cơ biến chứng, tử vong. Đặc biệt ở thai phụ, bà bầu bị cúm B còn có thể đe dọa tính mạng mẹ và bé, khiến trẻ sinh ra bị dị tật, ảnh hưởng đến cuộc sống và tương lai của trẻ.

Triệu chứng cúm B ở mẹ bầu

Triệu chứng cúm B ở phụ nữ mang thai thường diễn ra nhanh chóng, có xu hướng kéo dài từ 1 đến 2 tuần. Một số dấu hiệu nhận biết cúm khi mang thai gồm:

• Đau đầu.
• Nghẹt mũi và chảy nước mũi.
• Viêm họng.
• Ớn lạnh.
• Mệt mỏi nghiêm trọng kéo dài có thể đến hai tuần.
• Ho khan.
• Bị sốt.
• Đau cơ nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây bệnh cúm B ở bà bầu

Khi mang thai, hệ miễn dịch của người mẹ suy giảm trầm trọng, ảnh hưởng đến khả năng đào thải mầm bệnh và gia tăng mức độ nghiêm trọng khi nhiễm bất kỳ loại virus, vi khuẩn gây bệnh nào. Phụ nữ mang thai mắc cúm biến chứng cao hơn người bình thường, có thể gây các ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe bản thân và sự phát triển của thai nhi.

Bà bầu bị cúm B có nguy hiểm không?

Bà bầu bị cúm B có khả năng biến chứng nặng, nguy cơ nhập viện cũng cao gấp 4 lần hơn người bình thường. Việt Nam chưa có thống kê tỷ lệ bà bầu nhập viện do cúm.

Tại Mỹ, tháng 12/2022 đã ghi nhận gần 50% trường hợp phụ nữ mang thai nhập viện tại 14 tiểu bang do mắc cúm trong thai kỳ, trong bối cảnh tỷ lệ tiêm vắc xin cúm tại nước này giảm 10% so với cùng kỳ 2021. (1)

Biến chứng phổ biến nhất khi mắc cúm trong thai kỳ là viêm phổi, làm tăng nguy cơ thở máy, điều trị bằng kháng sinh liều cao hay can thiệp ECMO (oxy hóa qua màng ngoài cơ thể). Công tác điều trị bằng thuốc đặc trị cúm ở thai phụ cũng gặp nhiều khó khăn, khi có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi. Thai phụ thường chỉ điều trị triệu chứng, sử dụng kháng sinh chống bội nhiễm theo chỉ định của bác sĩ, điều dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý.

Phụ nữ mang thai bị cúm B có ảnh hưởng đến con không?

Virus cúm B không chỉ đe dọa sức khỏe, tính mạng thai phụ với các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi; mà còn tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh cho thai nhi, sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non.

Tùy vào từng thời điểm bà bầu bị cúm B mà có những tác động khác nhau lên thai nhi. Mẹ nhiễm cúm 3 tháng đầu thai kỳ, trẻ sinh ra có khả năng dị tật bẩm sinh như dị tật bẩm sinh ở não, hở hàm ếch, dị tật ống thần kinh, tim bẩm sinh (hở van tim), đục thủy tinh thể…, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, đồng thời cản trở sự phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ của trẻ.

Bà bầu bị cúm B trong 3 tháng giữa thai kỳ tăng nguy cơ sinh non, trẻ sinh ra nhẹ cân hoặc dị tật. Mắc cúm 3 tháng cuối, thai có thể chết lưu. Ngoài ra, một nghiên cứu của Viện Tâm thần New York (Hoa Kỳ) đã cho thấy sự tương quan của nhiễm cúm thai kỳ và nguy cơ trẻ bị tâm thần phân liệt khi trưởng thành.

Cụ thể, trẻ sẽ có nguy cơ tâm thần phân liệt cao gấp 3 lần nếu mẹ nhiễm cúm trong nửa đầu thai kỳ và gấp 7 lần nếu mẹ phơi nhiễm cúm trong 3 tháng đầu thai kỳ. Nguyên nhân của hiện tượng này là do thân nhiệt của mẹ tăng cao do sử dụng thuốc điều trị cúm cộng hưởng cùng sự hiện diện của chất liệu gen có trong virus cúm lọt qua nhau thai dẫn đến các tác động xấu đến não bộ thai nhi.

Bà bầu bị cúm B phải làm sao?

Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ bệnh, bà bầu bị cúm B không nên quá lo lắng mà hãy đến bệnh viện để được các bác sĩ thăm khám và theo dõi. Tại đây, mẹ bầu sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện các phương pháp xét nghiệm cần thiết nhằm chẩn đoán xác định mẹ có nhiễm virus cúm hay không, bệnh có ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi hay không. Từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Lưu ý, phụ nữ mang thai không nên tự ý điều trị cúm để tránh các tác động xấu đến sức khỏe mẹ và bé.

Khi nào mẹ bầu bị cúm B cần nhập viện?

Ở người khỏe mạnh, cúm B có thể tiến triển nhẹ, nhưng với bà bầu bị cúm B tiềm ẩn nhiều nguy cơ với sức khỏe mẹ và bé. Do đó, để đảm bảo an toàn sức khỏe cho con phát triển an toàn, khỏe mạnh, ngay từ khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ nhiễm cúm B mẹ hãy đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và theo dõi, tránh nguy cơ bệnh diễn tiến nặng.

Trong quá trình điều trị, nếu có những dấu hiệu bất thường cảnh báo nguy hiểm sau đây, cần báo ngay cho nhân viên y tế để được cấp cứu kịp thời: khó thở, thở gấp, sốt cao trên 39 độ C và kéo dài không thuyên giảm, chóng mặt, đau tức ngực, tiêu chảy kéo dài, nôn ói nhiều,….

Bà bầu mắc cúm B bao lâu thì khỏi?

Sau thời gian ủ bệnh và khởi phát các triệu chứng, người nhiễm cúm B có thể hồi phục trong vòng 5 đến 7 ngày. Thực tế, nhiều trường hợp thấy bệnh tự thuyên giảm sau 1 tuần mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, ở các đối tượng nguy cơ cao như bà bầu thời gian hồi phục sẽ lâu hơn, cùng nguy cơ đối mặt với nhiều biến chứng.

Cách chẩn đoán bệnh cúm B ở mẹ bầu

Có nhiều cách chẩn đoán cúm B cho mẹ bầu tại bệnh viện có thể kể đến như:

• RT-PCR: Có độ nhạy cao, có khả năng phân biệt các loại cúm dựa vào mẫu bệnh phẩm từ dịch tỵ hầu, dịch họng hay dịch phế quản. Thời gian cho kết quả của xét nghiệm này là 4 đến 6 giờ.
• Xét nghiệm nhanh (RIDTs): Thường cho kết quả chỉ trong vòng 10 đến 15 phút, nhưng độ nhạy không cao như các phương pháp xét nghiệm khác. Mẹ bầu vẫn có khả năng mắc bệnh ngay cả khi kết quả xét nghiệm nhanh âm tính.
• Test cúm A, B: Được sử dụng phổ biến trong các đợt dịch cúm mùa cần có xét nghiệm chẩn đoán nhanh. Xét nghiệm giúp phát hiện định tính đồng thời phân biệt kháng nguyên của virus A và B trực tiếp từ mẫu bệnh phẩm. Thời gian trả kết quả của phương pháp này là 10 đến 15 phút.
• Ngoài ra, để chẩn đoán cúm B và cúm màu nói chung, còn có các phương pháp miễn dịch huỳnh quang, phân lập virus, xét nghiệm huyết thanh.

Để có được kết quả xét nghiệm và chẩn đoán chính xác nhất, thai phụ nên đến các bệnh viện được đầu tư máy móc hiện đại, cùng đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm như tại Trung tâm Xét nghiệm của PlinkCare. Tại đây, Bệnh viện Tâm Anh cam kết:

• Cung cấp các dịch vụ xét nghiệm tốt nhất từ khâu tư vấn, chỉ định thực hiện xét nghiệm, phân tích mẫu bệnh phẩm cho đến khâu trả và sử dụng kết quả xét nghiệm.
• Đảm bảo nhân viên tham gia xét nghiệm nắm bắt, tuân thủ và vận hành tốt hệ thống quản lý chất lượng, đáp ứng theo yêu cầu ISO 15189:2012.
• Đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, kịp thời, góp phần nâng cao hiệu quả trong chẩn đoán, khám và điều trị bệnh.
• Đảm bảo các trang thiết bị, vật tư xét nghiệm luôn được bảo trì, kiểm tra chất lượng, đảm bảo điều kiện vận hành tốt nhất.

Kết quả xét nghiệm cúm B chính xác, kịp thời không chỉ giữ vai trò quan trọng trong công tác khám và điều trị bệnh cho thai phụ, mà còn giúp tiết kiệm chi phí, công sức của người bệnh.

Cách điều trị bệnh cúm B cho bà bầu

Có nhiều phương pháp điều trị cúm B mang lại hiệu quả và tính tiện lợi cao cho người sử dụng, như thuốc điều trị đường uống. Đa số các loại thuốc điều trị triệu chứng cúm bằng đường uống đã được kiểm nghiệm và chứng minh an toàn với phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo, bà bầu bị cúm B dùng thuốc trong 3 tháng đầu hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, việc dùng các thuốc thuộc nhóm kháng viêm corticoid hay aspirin không có lợi cho mẹ và bé.

Do đó, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc điều trị cúm B nào, bà bầu nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ để có sự hướng dẫn và kê đơn chính xác nhất, tránh những biến chứng nguy hiểm do việc dùng thuốc xảy ra. (2)

Trong quá trình điều trị, cần theo dõi sát sao nhiệt độ của thai phụ và uống thuốc hạ sốt khi cần thiết, vì thai phụ sốt trên 38 độ C trở lên có thể ảnh hưởng đến các cơn co bóp tử cung, tăng nguy cơ sảy thai, sinh non. Ngoài ra, phụ nữ mang thai cũng có thể sử dụng các loại thuốc giảm nghẹt mũi, chảy nước mũi thông thường theo chỉ định của bác sĩ. Sau điều trị, bà bầu cần khám thai thường xuyên để sàng lọc và đánh giá sự phát triển của thai nhi.

Hướng dẫn chăm sóc bà bầu bị cúm B tại nhà đúng cách

Khi điều trị cúm tại nhà, bà bầu cần lưu ý chế độ dinh dưỡng, ăn uống kết hợp cùng nghỉ ngơi và giữ gìn sức khỏe. Cụ thể:

• Cần bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và ưu tiên các loại thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, canh. Việc bổ sung dinh dưỡng đầy đủ giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể bà bầu đủ khả năng chống lại mầm bệnh.
• Uống nhiều nước, bổ sung thêm vitamin C: Khi mắc cúm, bà bầu có thể xuất hiện triệu chứng sốt, ho, tiêu chảy cần được bổ sung nhiều nước. Vitamin C trong các loại nước trái cây giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể thai phụ phục hồi, tăng cường năng lượng chống lại virus cúm B.
• Thường xuyên súc miệng và vệ sinh mũi: giúp loại bỏ các chất nhầy có trong vùng hầu họng, làm thông thoáng đường thở, giảm các triệu chứng khó chịu của cúm.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát: giúp bệnh nhân mau hồi phục, giảm nguy cơ lây lan cúm cho những người xung quanh.

Cách phòng ngừa cúm B cho mẹ bầu

Tiêm vắc xin là phương pháp phòng cúm B hiệu quả cho bà bầu. Hiện đã có nhiều quốc gia tiêm phòng cúm cho bà bầu như: Mỹ, Anh, Canada, các nước châu Á như Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore,…

Các loại vắc xin phòng cúm Tứ giá thế hệ mới có khả năng phòng được đến 4 chủng cúm bao gồm: 2 chủng cúm A (A H1N1, A H3N2) và 2 chủng cúm B (B Yamagata, B Victoria) rất an toàn cho thai phụ và phụ nữ cho con bú.

Bà bầu có thể tiêm vắc xin cúm bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ, tốt nhất là từ 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ. Phụ nữ có kế hoạch mang thai nên tiêm phòng cúm trước mang thai 1 tháng để đảm bảo miễn dịch tối ưu. Vì sau khi tiêm, vắc xin cần khoảng 2 tuần đến 1 tháng để giúp cơ thể sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại virus cúm.

Phụ nữ mang thai cần tiêm vắc xin cúm chỉ cần 1 mũi duy nhất từ tam cá nguyệt thứ 2 trở đi và sau đó nhắc lại hằng năm. Vắc xin cúm giúp giảm 50% nguy cơ nhiễm trùng hô hấp cấp, 40% nguy cơ nhập viện, giảm 51% nguy cơ thai chết lưu, 72% nguy cơ trẻ nhũ nhi nhập viện do cúm. (3)

Ngoài ra, vắc xin cúm còn hình thành các kháng thể truyền qua thai nhi qua nhau thai, bảo vệ trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời khi trẻ chưa đến tuổi tiêm phòng cúm. Không chỉ bà bầu cần tiêm vắc xin cúm, những người thân xung quanh cũng cần được tiêm chủng để giảm thiểu tối đa nguy cơ lây truyền bệnh cho bà bầu.

Tìm hiểu thêm: Lịch tiêm vắc xin cúm cho bà bầu an toàn.

Bà bầu có thể lựa chọn những cơ sở tiêm chủng uy tín, chất lượng, có đầy đủ vắc xin phòng cúm Tứ giá thế hệ mới nhất như Hệ thống tiêm chủng VNVC. Với hàng trăm trung tâm tiêm chủng toàn quốc, bà bầu có thể lựa chọn tiêm phòng cúm tại cơ sở tiêm chủng gần nhất, giúp tiết kiệm tối đa thời gian, chi phí và công sức di chuyển.

VNVC có đủ các loại vắc xin phòng cúm Tứ giá thế hệ mới nhất như Vaxigrip Tetra (Pháp), Influvac Tetra (Hà Lan). Các loại vắc xin được nhập khẩu chính hãng từ các hãng sản xuất vắc xin hàng đầu thế giới, được bảo quản trong hệ thống kho lạnh chuẩn GSP và dây chuyền lạnh (Cold Chain).

VNVC cam kết bình ổn giá vắc xin trên toàn hệ thống, kèm nhiều ưu đãi, quà tặng, chương trình hỗ trợ tài chính hấp dẫn, tiêm trước trả sau không lãi suất. Để được tư vấn và đặt lịch tiêm phòng cúm cho bà bầu và gia đình, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC qua số Hotline 028 7102 6595 hoặc fanpage trungtamtiemchungvnvc.

Bà bầu bị cúm B không chỉ có nguy cơ viêm phổi mà còn tăng nguy cơ sảy thai, sinh non và các biến chứng thai kỳ nguy hiểm. Tiêm vắc xin cúm cho bà bầu không chỉ bảo vệ mẹ mà còn đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh của thai nhi, giúp con chào đời khỏe mạnh.