Việt Nam
English
Bị viêm cơ là bệnh gì? Dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị
Bị viêm cơ là gì?
Viêm cơ là tình trạng nhóm cơ vân bị tổn thương gây ra triệu chứng đặc hiệu gồm đau cơ và yếu cơ. Người bệnh không thể thực hiện các chức năng thông thường, ảnh hưởng đến sinh hoạt. Một số trường hợp, các cơ bị viêm còn là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm. Nếu trì hoãn điều trị, tình trạng viêm cơ diễn tiến phức tạp hơn, tăng rủi ro biến chứng.
Cơ vân (hay còn gọi là cơ xương) là nhóm cơ lớn nhất trên cơ thể với khoảng 600 cơ. Đây là bó cơ duy nhất hoạt động độc lập với những nhóm cơ lân cận. Cơ vân có vai trò thực hiện tất cả chuyển động của cơ thể do được kiểm soát bởi hệ thần kinh trung ương. Vì vậy, viêm cơ dù mức độ nặng hay nhẹ cũng gây ảnh hưởng đến khả năng vận động.
Những bộ phận có tần suất hoạt động cao, chịu lực liên tục dễ gặp phải tình trạng này cao hơn so với các bộ phận khác, bao gồm: cánh tay, vai, chân, háng, cột sống và bụng.
Vị trí thường xuất hiện tình trạng viêm cơ:
Dấu hiệu bị viêm cơ thường gặp
Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương của cơ mà các triệu chứng sẽ khác nhau ở mỗi người bệnh. Tuy nhiên, những triệu chứng phổ biến của bệnh viêm cơ bao gồm: (1)
1. Yếu cơ hay nhược cơ
Nhược cơ xảy ra do cơ vân bị tổn thương dẫn đến tiêu biến do bị phá vỡ. Bộ phận có tình trạng yếu cơ sẽ không thể thực hiện được đầy đủ chức năng, chẳng hạn như:
- Yếu cơ tứ chi gây khó khăn khi sử dụng lực. Dễ thấy nhất là khi nâng đồ vật, leo cầu thang hoặc chuyển từ ngồi sang đứng. Người bệnh yếu cơ tứ chi cũng giảm sự linh hoạt trong đi lại, gây ra những hạn chế nhất định trong sinh hoạt.
- Yếu cơ mắt gây ảnh hưởng đến tầm nhìn, gây sụp mí, tình trạng nhìn đôi, khó nhắm mắt hoàn toàn.
- Yếu cơ hầu họng gây khó nói và nuốt. Đôi khi giọng nói cũng sẽ ảnh hưởng do cơ vòm miệng bị suy yếu hoặc khó khăn khi sử dụng hơi dài.
- Yếu cơ hô hấp đe dọa tính mạng người bệnh vì có thể gây suy hô hấp.
2. Đau cơ
Đau nhức cơ là một trong những triệu chứng đặc hiệu của bệnh viêm cơ. Cơn đau xuất hiện từ bắp thịt. Dù đau không cản trở đến chức năng vận động nhưng nếu mức độ tăng dần, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu khi hoạt động tại vùng cơ này.
3. Sưng cơ
Tình trạng sưng cơ thường xuất hiện cùng với đau cơ. Quan sát từ bên ngoài sẽ thấy vị trí viêm ở cơ phồng lên, chạm vào thấy đau, đôi khi cảm thấy nóng. Có thể không thấy sưng cơ trong nhiều trường hợp. Đây là dấu hiệu của tổn thương sợi cơ vân bên trong. Nguyên nhân có thể do sợi cơ bị kéo căng, nhưng cũng là cảnh báo rách cơ khi cơ bị kéo căng quá mức.
4. Đau khớp
Cứng khớp xuất hiện vào buổi sáng, thường gặp ở những người bị tổn thương khớp. Cơn đau có thể kéo dài vài tiếng, giảm nhẹ sau khi được mát xa hoặc tập co duỗi. Tuy nhiên, khi đau khớp kéo dài cả ngày kèm cơn đau âm ỉ, không thuyên giảm thì có thể tình trạng viêm cơ đã trở nặng, người bệnh cần nhanh chóng đi khám để được điều trị.
5. Mệt mỏi
Mệt mỏi khi viêm cơ thường gặp ở những trường hợp viêm do nhiễm trùng hoặc viêm cơ tự miễn. Bất thường trong hệ miễn dịch gây ra các triệu chứng của cảm sốt như mệt mỏi, đau họng, nóng sốt, sổ mũi… Đau nhức cơ cũng có thể xuất hiện nếu tình trạng nhiễm trùng không được điều trị.
6. Sốt
Sốt có thể gặp ở những người viêmdo bệnh lý cơ xương khớp nhưng cũng có thể gặp ở người bị viêm cơ do nhiễm trùng. Lúc này, sốt đi kèm với các triệu chứng suy nhược cơ thể khác.
Nếu người bệnh cùng lúc bị sốt, đau cơ, đau và cứng khớp liên tục, khi chọc hút vùng đau có dịch mủ… thì có thể đã bị viêm cơ do nguyên nhân nhiễm trùng, có thể diễn tiến đến áp xe cơ. Người bệnh cần được tiến hành điều trị sớm, tránh bệnh tiến triển phức tạp, điều trị kém hiệu quả.
7. Phát ban
Khi người bệnh bị phát ban cùng với các triệu chứng đặc hiệu của căn bệnh như sưng ở cổ tay, cổ chân, đầu gối hoặc bàn chân… thì có thể là cảnh báo của bệnh lupus ban đỏ. Phát ban thường có hình dạng bướm, rõ ràng nhất khi đi ra nắng.
Đây là một bệnh tự miễn mạn tính. Bệnh xảy ra khi cơ thể không phân biệt được vi khuẩn gây hại từ bên ngoài và các lợi khuẩn trong cơ thể, dẫn đến tình trạng tự tấn công các cơ vân, gây bệnh lupus ban đỏ với triệu chứng phát ban và viêm cơ mạn tính. Cũng có thể có những ban da trong bệnh viêm cơ tự miễn (như viêm da cơ) như ban gottron, heliotrope,…
Xem thêm: Bệnh viêm cơ bắp tay
Nguyên nhân gây viêm cơ phổ biến
1. Viêm cơ do nhiễm khuẩn, ký sinh trùng
Cơ tứ đầu đùi (nhóm cơ trước của đầu gối), cơ delta hoặc cơ ngực là những cơ dễ bị nhiễm trùng nhất. Vết thương chưa lành là “cánh cửa” để các vi khuẩn gây hại bên ngoài xâm nhập và gây bệnh cho cơ thể và các cơ. Do đó, nhiễm trùng ngoài da là nguyên nhân phổ biến gây viêm cơ. Những vi khuẩn gây viêm ở cơ thường gặp là Pneumocoque, staphylocoque, gonocoque…
2. Viêm cơ tự miễn
Nữ giới có tỷ lệ viêm cơ tự miễn cao gấp đôi nam giới. Nguyên nhân chưa được xác định cụ thể, nhưng các bằng chứng khoa học cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa di truyền trong gia đình, bất thường trong phân nhóm kháng nguyên bạch cầu và bệnh viêm cơ. Đây là một bệnh lý tự miễn thường gặp ở nhóm người cao tuổi và trẻ em. Bệnh gây ảnh hưởng đến sức khỏe cơ xương khớp.
HIện chưa có phương pháp điều trị khỏi hẳn bệnh mà chỉ tập trung làm giảm triệu chứng kiểm soát và phòng ngừa bệnh tiến triển.
Tìm hiểu thêm: Bệnh viêm cơ hoại tử qua trung gian tự miễn
3. Chấn thương
Chấn thương trong sinh hoạt, tai nạn lao động/xe cộ/thể thao là một trong những nguyên nhân phổ biến gây viêm cơ. Những cơ quan thường xảy ra viêm cơ nhất là đầu gối, háng bẹn, bả vai và thắt lưng… Đây là những cơ quan chịu tải trọng của cơ thể, có xu hướng chịu lực mạnh nhất khi xảy ra tai nạn. Các bó cơ bị tổn thương và viêm sưng ngay sau khi chấn thương. Tác động vừa phải, không kèm theo vấn đề biến dạng cấu trúc khác.
Người bệnh có thể nghỉ ngơi và chườm đá, tình trạng viêm cơ sẽ dần hồi phục theo thời gian. Tuy nhiên, những va chạm, gây biến dạng cấu trúc như trật khớp, gãy xương, rách bó cơ, rách/nứt dây chằng… cần phải được cấp cứu kịp thời.
4. Sử dụng thuốc
Viêm cơ có thể xảy ra do tác dụng phụ của một số loại thuốc uống trong một thời gian dài (như Statin, Colchicine, cocaine…) hoặc xuất hiện sau vài tuần, vài tháng.
5. Tiêu cơ vân
Hội chứng tiêu cơ vân là tình trạng phá hủy tế bào cơ vân, giải phóng các chất cấu tạo nên cơ vân vào trong máu. Nguyên nhân nguyên phát của hội chứng là do chấn thương và chịu chèn ép trong thời gian dài hoặc xảy ra chấn thương nhưng không được sơ cứu ngay lập tức. Bất động trong trạng thái hôn mê cũng làm tăng nguy cơ bị tiêu cơ vân và viêm cơ.
6. Bệnh xơ cứng bì
Xơ cứng bì là bệnh lý tự miễn hiếm gặp do hệ thống miễn dịch tấn công các mô lành, làm quá trình tạo protein collagen tăng cao bất thường tại các mô liên kết. Ngoài các triệu chứng đặc hiệu, bệnh còn gây ra các vấn đề viêm ở các cơ như yếu cơ, sưng đau khớp, cứng khớp…; tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, thậm chí đe dọa tính mạng. Vì vậy, người bệnh cần được điều trị sớm để làm thuyên giảm triệu chứng và kiểm soát tốc độ tiến triển của bệnh.
Biến chứng có thể xảy ra khi bị viêm cơ
1. Ung thư
Bệnh đôi khi là một trong những dấu hiệu đầu tiên cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm. Nếu không sớm phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sẽ diễn tiến nghiêm trọng.
2. Bệnh tim
Viêm cơ xảy ra ở tim sẽ hình thành các mô sẹo. Người bệnh trì hoãn điều trị hoặc không điều trị dứt điểm sẽ khiến tình trạng viêm cơ tim nặng hơn, hình thành nhiều mô sẹo và gây suy giảm chức năng tim khó hồi phục.
3. Chứng khó nuốt
Chứng khó nuốt xảy ra ở người bệnh bị viêm cơ hầu họng với biểu hiện ban đầu là khó nuốt và khó nói. Triệu chứng này có xu hướng tiến triển càng nặng hơn, gây nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh theo thời gian.
4. Bệnh phổi
Bệnh phổi là biến chứng của viêm cơ khi mô sẹo hình thành tại phổi. Khi mô sẹo phát triển sẽ ảnh hưởng nhiều đến chức năng phổi, người bệnh sẽ cảm thấy khó thở và các biểu hiện khác theo diễn tiến nếu không được điều trị.
Phương pháp chẩn đoán bệnh viêm cơ
1. Khám lâm sàng
Khám lâm sàng là bước đánh giá đầu tiên bao gồm: xem xét triệu chứng và tìm hiểu thông tin bệnh sử của người bệnh. Qua đó, bác sĩ sẽ có cái nhìn tổng quan, gợi ý nguyên nhân gây bệnh.
Nếu người bệnh đang hoặc từng uống thuốc dài kỳ, cần thông báo với bác sĩ về tên thuốc và thời gian sử dụng… để bác sĩ xem xét khả năng có hay không tình trạng viêm cơ do tác dụng phụ của thuốc.
2. Xét nghiệm máu
Các chỉ số xét nghiệm máu cung cấp thông tin về tình trạng nhiễm trùng hay nồng độ enzyme trong cơ thể. Dựa vào kết quả, bác sĩ sẽ đánh giá khả năng bị viêm cơ do bệnh lý tự miễn, hay nhiễm trùng.
3. Siêu âm cơ
Dựa vào hình ảnh siêu âm của vị trí viêm, bác sĩ đánh giá mối tương quan vị trí bó cơ bị viêm, vị trí đau cơ lâm sàng để chẩn đoán nguyên nhân bệnh.
4. MRI
Chụp cộng hưởng từ MRI là phương pháp có giá trị cao, giúp bác sĩ xác định chính xác vùng cơ viêm để đánh giá và tiên lượng bệnh.
5. EMG (điện cơ)
Sử dụng nhằm mục đích kiểm tra phản ứng của nhóm cơ viêm khi có dòng điện để đánh giá mức độ tổn thương và vùng cơ bị viêm.
6. Sinh thiết cơ
Sinh thiết cơ thường được chỉ định khi các phương pháp chẩn đoán trên không đem lại bằng chứng rõ ràng để kết luận. Bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ tại vùng bị viêm để lấy mẫu mô cơ vừa đủ và xét nghiệm dưới kính hiển vi. Kết quả xét nghiệm có thể gợi ý được mức độ viêm cơ, nguyên nhân gây viêm.
Xem thêm: Viêm cơ tim cấp tính là gì?
Phương pháp điều trị viêm cơ hiệu quả
Phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân viêm cơ và tiên lượng bệnh. Trường hợp cơ bị viêm là dấu hiệu cảnh báo của bệnh khác, bác sĩ sẽ điều trị những bệnh lý đó để triệt căn bệnh nền và triệu chứng viêm cơ.
Nếu viêm cơ là hiện tượng sinh lý thông thường hoặc mức độ nhẹ, bác sĩ sẽ kê toa các thuốc giảm đau phù hợp. Người bệnh cũng cần thực hiện các biện pháp điều trị bảo tồn, bao gồm: (2)
- Nghỉ ngơi hợp lý. Giảm sử dụng hoặc tạo áp lực lên vùng bị viêm cơ.
- Chườm lạnh và chườm nóng khoảng 10 phút mỗi khi có cơn đau cơ (có thể chườm nhiều lần trong ngày).
- Mát xa nhẹ nhàng vùng bị đau giúp giảm đau cơ và sưng tấy
- Có chế độ ăn uống phù hợp, bổ sung thực phẩm giàu vitamin E, protein và các chất chống oxy hóa để làm giảm nhẹ triệu chứng viêm cơ.
Phương pháp phòng ngừa bị viêm cơ
Hiện chưa có biện pháp ngăn ngừa viêm cơ. Tuy nhiên, việc chủ động bảo vệ sức khỏe toàn diện sẽ giúp giảm thiểu rủi ro bị viêm. Những thói quen tốt, hỗ trợ phòng ngừa viêm cơ bao gồm:
- Tập thể dục đều đặn, ưu tiên những bài tập tăng cường cơ bắp, duy trì tập luyện 2-3 lần mỗi tuần với cường độ phù hợp.
- Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng được bác sĩ chỉ định. Không tự ý uống thuốc trong thời gian dài.
- Chế độ dinh dưỡng cân bằng, bổ sung các nhóm chất canxi, vitamin và chất chống oxy hóa từ đa dạng nguồn thực phẩm tươi sống.
Người bị chứng viêm cơ cần lưu ý những gì?
Viêm cơ có thể đến từ thói quen sinh hoạt khiến các bó cơ bị kéo dãn, chẳng hạn như vận động tay chân/tập thể dục cường độ cao, quay trở lại thể thao sau thời gian dài không vận động… Lúc này, người bệnh cần nghỉ ngơi, bổ sung các chất dinh dưỡng như kẽm, protein, chất xơ, vitamin D và canxi… thúc đẩy quá trình hồi phục cơ bắp, giảm dần tình trạng đau nhức do viêm cơ.
Tuy nhiên, nếu các triệu chứng kéo dài trên 1 tuần, có xu hướng trở nặng, người bệnh cần đi khám bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp để được chẩn đoán và chỉ định điều trị kịp thời.
Viêm cơ là tình trạng các bó cơ bị sưng viêm, gây đau đớn và giảm khả năng vận động của người bệnh. Nguyên nhân gây viêm cơ rất đa dạng, đôi khi là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm. Trong tuần đầu, người bệnh nên tăng cường thời gian nghỉ ngơi, hạn chế tác động đến vị trí viêm, kết hợp chế độ dinh dưỡng phù hợp để thuyên giảm triệu chứng. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng có dấu hiệu tăng dần, người bệnh cần đi khám sớm để được tiếp nhận điều trị, ngăn ngừa biến chứng.