U nang thận: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

U nang thận là gì?

U nang thận là khối u hình tròn hoặc bầu dục, chứa đầy dịch, hình thành trên bề mặt thận. U nang thận đơn độc là loại u nang thận phổ biến nhất. Thông thường, những u nang này không gây ra bất kỳ triệu chứng gì và chỉ được phát hiện tình cờ khi người bệnh siêu âm bụng.

Nang thận được chia làm 2 loại:

• Nang thận cấu trúc đơn giản (nang đơn thận): là khối u có thành mỏng, chứa dịch lỏng và thường lành tính.
• Nang thận cấu trúc phức tạp: có thành dày, có vách và chứa dịch đặc. Một số trường hợp nang thận phức tạp tiến triển thành ung thư, tuy tỉ lệ thấp nhưng cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ.

Một người có thể có một hay nhiều u nang thận, phát triển ở một bên thận hoặc cả hai bên. Với trường hợp cả hai thận có trên 3 nang/bên, cần theo dõi và phân biệt giữa thận nhiều nang đơn với bệnh thận đa nang. Nếu là thận đa nang, thận sẽ to lên; trong khi đó, thận nhiều nang đơn không làm thận to lên, thậm chí nếu người bệnh suy thận mạn thì thận sẽ teo nhỏ.

Một bệnh thận có nang khác có thể gặp ở trẻ em là bệnh thận loạn sản nhiều nang (Multicystic dysplastic kidney). Đây là bệnh do bất thường bẩm sinh, các nang thận hình thành trong cơ thể ở giai đoạn bào thai.

Triệu chứng u nang thận

Hầu hết u nang thận đều lành tính, không gây triệu chứng lâm sàng. Do đó, người bệnh thường chỉ phát hiện u nang do tình cờ siêu âm hoặc khi nang tiến triển, gây biến chứng.

Một số dấu hiệu u nang thận người bệnh có thể gặp phải như:

• Đau hông, bụng hoặc lưng do khối u to lên, chèn ép các mô lân cận.
• Nước tiểu có lẫn máu khi nang xuất huyết.
• Sốt khi nang nhiễm khuẩn.
• Tăng huyết áp do khối u chèn ép động mạch thận.

Nguyên nhân tiến triển thành u nang thận

Hiện nay, các chuyên gia chưa thể kết luận chính xác nguyên nhân gây u nang thận. Tuy nhiên, một số yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Trên 50 tuổi.
• Nam giới có nguy cơ bị u nang nhiều hơn nữ giới.
• Đang chạy thận nhân tạo.
• Người bệnh thận mạn tính.
• Người huyết áp cao.
• Người thường xuyên hút thuốc.

U nang thận có nguy hiểm không?

U nang thận nguy hiểm khi nang phát triển to, nằm ở vị trí dễ chèn ép các cơ quan khác hoặc khi người bệnh có chấn thương ở khu vực nang sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Bên cạnh đó, các u nang kích thước nhỏ thường không gây ra bất cứ triệu chứng hay đe dọa sức khỏe người bệnh.

Biến chứng u nang thận

Các biến chứng u nang thận mà người bệnh có thể gặp phải: (1)

• Nhiễm khuẩn khối u gây đau đớn, sốt.
• Vỡ khối u gây đau dữ dội ở lưng, hông; tiểu máu; rò rỉ dịch; nhiễm khuẩn huyết.
• Khối u quá lớn gây tắc nghẽn dòng tiểu, dẫn tới tổn thương thận và nhiễm trùng.
• Chảy máu trong u nang, có thể gây vỡ u hoặc chảy máu quanh thận.
• Tăng nguy cơ cao huyết áp, phình động mạch máu não.

Phương pháp chẩn đoán u nang thận

Để chẩn đoán u nang thận, bác sĩ sẽ dựa vào dấu hiệu lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm thăm dò chức năng thận. Một số phương pháp chẩn đoán u nang thận phổ biến gồm:

• Siêu âm ổ bụng.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): giúp quan sát rõ nét nang thận, có thể phân biệt được nang thận lành tính hay ác tính.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): thực hiện khi người bệnh dị ứng với thuốc cản quang hoặc suy thận.
• Xét nghiệm chức năng thận: gồm xét nghiệm máu và nước tiểu, giúp đánh giá chức năng thận và các ảnh hưởng của u nang với thận.

Sau khi khám và kết luận, bác sĩ sẽ tư vấn người bệnh cần theo dõi u nang hoặc đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất với từng trường hợp.

Cách điều trị u nang thận

Thông thường, với các u nang thận nhỏ dưới 3cm, người bệnh không có triệu chứng lâm sàng, không ảnh hưởng đến chức năng thận hoặc không nghi ngờ ác tính thì chỉ cần tiếp tục theo dõi. Người bệnh cần định kỳ tái khám 6 tháng/lần để kiểm tra kích thước nang, đánh giá chức năng thận, phát hiện các tiến triển bất thường (nhiễm trùng, chuyển sang ác tính…) nếu có để điều trị kịp thời.

Tuy nhiên, nếu u nang có kích thước lớn, gây đau đớn, khó chịu, chèn ép cơ quan khác hoặc có biến chứng thì người bệnh cần được điều trị bằng các biện pháp can thiệp ngoại khoa, như:

• Chọc hút dịch nang và bơm chất làm đầy: là kỹ thuật can thiệp tối thiểu. Bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ, dẫn lưu dịch khỏi u nang thông qua kim. Tiếp đó, bơm cồn tuyệt đối gây xơ hóa thành nang, nhằm giảm thiểu tái phát nang thận. Phương pháp điều trị này có các ưu điểm: ít đau, ít xâm lấn, người bệnh được xuất viện trong ngày, phù hợp với người bệnh có chống chỉ định phẫu thuật hoặc người có nguy cơ cao khi phẫu thuật. Tuy nhiên, điều trị bằng phương pháp này vẫn có nguy cơ tái phát bệnh.
• Phẫu thuật cắt bỏ u nang: bác sĩ sẽ phẫu thuật nội soi để bóc tách, cắt chỏm nang, kết hợp hút toàn bộ dịch trong nang ra ngoài. Phương pháp này có thể loại bỏ hoàn toàn u nang thận, ngăn chặn tình trạng u tái phát.

Lưu ý trong điều trị u nang thận

Trong quá trình theo dõi hoặc điều trị u nang thận, người bệnh cần tuân thủ các lưu ý sau:

• Nên uống đủ từ 2 lít nước mỗi ngày để ngăn ngừa hình thành sỏi thận, hỗ trợ chức năng thận.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hạn chế muối.
• Tập thói quen sinh hoạt, vận động và nghỉ ngơi hợp lý.
• Khám định kỳ để phát hiện sớm các bất thường của u nang nếu có.
• Không uống rượu bia, sử dụng chất kích thích và hút thuốc lá.
• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ.

Phòng ngừa u nang thận

Không có cách nào phòng ngừa u nang thận triệt để. Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, có thể áp dụng những lời khuyên sau:

• Uống nhiều nước.
• Có chế độ ăn lành mạnh, hạn chế thực phẩm chứa nhiều natri.
• Sinh hoạt, vận động và nghỉ ngơi khoa học.
• Kiểm soát các bệnh mạn tính, như tiểu đường hoặc cao huyết áp.

Một số câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số câu hỏi liên quan đến bệnh u nang thận và câu trả lời:

1. U nang thận có chữa được không?

Có. Hầu hết các u nang thận lành tính nên không cần điều trị. Khi có các biến chứng như: nhiễm trùng, vỡ u hoặc tắc nghẽn đường tiểu, bác sĩ sẽ chỉ định loại bỏ u. Người bệnh có thể phục hồi nhanh sau điều trị.

2. U nang thận kiêng ăn gì?

Nếu đã được chẩn đoán có u nang thận, người bệnh nên hạn chế các thực phẩm sau:

• Thực phẩm chứa nhiều muối: gồm thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ khô (cá khô, mực khô, mì tôm…), hạn chế nêm nếm gia vị vào món ăn. Các món ăn này sẽ gây suy giảm chức năng thận, tăng nguy cơ sưng tấy, phù nề, huyết áp cao, khó thở…
• Thực phẩm giàu kali: như chuối, cà rốt, cải bó xôi, khoai tây, cam, hành tây, sữa và các sản phẩm từ sữa. Nếu u nang gây suy giảm chức năng thận, lượng kali dư thừa trong máu sẽ tăng lên, làm tăng nguy cơ đau tim hoặc tử vong.
• Thực phẩm giàu phospho: gồm socola, sữa và thực phẩm từ sữa, nội tạng động vật, hàu…
• Thực phẩm giàu đạm: gồm thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản… Hạn chế các thức ăn giàu đạm sẽ giúp kiểm soát lượng axit uric hấp thụ vào thận.
• Các món chiên, xào nhiều dầu mỡ: làm tăng chất béo bão hòa, ảnh hưởng đến sức khỏe của thận.
• Rượu, bia và các thức uống có cồn khác.

Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, PlinkCare TP.HCM quy tụ đội ngũ chuyên gia Nội khoa và Ngoại khoa đầu ngành, giỏi chuyên môn và tận tâm. Trung tâm được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực, phòng mổ đạt tiêu chuẩn quốc tế cùng với khu nội trú và dịch vụ cao cấp 5 sao… Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa nổi bật với các dịch vụ khám, tầm soát và điều trị tất cả bệnh đường tiết niệu, từ bệnh thường gặp đến những cuộc đại phẫu thuật kỹ thuật cao, như: phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bướu bảo tồn nhu mô thận, cắt thận tận gốc, cắt tuyến tiền liệt tận gốc, cắt toàn bộ bàng quang, tạo hình bàng quang bằng ruột non, cắt tuyến thượng thận, tạo hình các dị tật đường tiết niệu…

Tuy u nang thận hầu hết là u lành tính, nhưng vẫn có nguy cơ dẫn đến các biến chứng khó lường về sức khỏe. Do đó, người bệnh không nên chủ quan, cần chủ động khám, theo dõi và thực hiện nghiêm túc các chỉ định của bác sĩ.