Bs Nguyễn Khánh Huyền

Thuốc kích trứng là gì? Tác dụng, cách sử dụng và chỉ định khi nào?

Trong quá trình điều trị hiếm muộn, thuốc nội tiết đóng vai trò quan trọng trong kích thích nang trứng phát triển, rụng trứng và hỗ trợ hoàng thể. Sự ra đời của nhiều loại thuốc giúp tăng tỉ lệ thành công của hỗ trợ sinh sản và giúp bác sĩ có nhiều lựa chọn trong chỉ định thuốc sử dụng, phác đồ điều trị phù hợp và cá thể hoá theo từng đối tượng.

Thuốc kích trứng là gì?

Các loại thuốc dùng trong kích thích buồng trứng

1. Thuốc tăng Gonadotropin nội sinh/ ngoại sinh: nhằm kích thích nang trứng phát triển

Các thuốc nội tiết dạng uống:

Clomiphene citrate (CC): Là một chất tương tự estradiol, cạnh tranh estrogen nội sinh để gắn vào các thụ thể estrogen, từ đó kích thích vùng hạ đồi tăng tiết GnRH, GnRH tuyến yên tăng tiết FSH để kích thích buồng trứng. Thuốc thường được sử dụng nhất ở những phụ nữ vô sinh do không phóng noãn;
Ức chế men thơm hóa (Aromatase Inhibitors – AI): Men thơm hóa là men giúp biến đổi androgen thành estrogen. AI giúp ức chế hoạt động của men thơm hóa này dẫn đến làm giảm tổng hợp estrogen. Nồng độ estrogen thấp kích thích tăng tiết FSH để kích thích các nang trứng phát triển. Thuốc thường được sử dụng hiện nay là Letrozole (Femara).

Thuốc kích rụng trứng cho người phụ nữ gặp rối loạn phóng noãn

Các thuốc nội tiết dạng tiêm:

Hormon kích thích nang trứng (Gonadotropin nội sinh/ ngoại sinh): Những loại thuốc có tác dụng kích thích sự phát triển của trứng;
Human menopausal gonadotropin (hMG): Thuốc chứa FSH và LH chiết xuất từ nước tiểu của phụ nữ mãn kinh;
FSH tái tổ hợp: Là dạng FSH tinh khiết cao và có tính sinh học ổn định giữa các lô thuốc. (1)

2. Thuốc ức chế đỉnh LH, kiểm soát sự phóng noãn sớm

Duphaston;
GnRH đối vận;
GnRH đồng vận.

3. Thuốc trưởng thành noãn

Human chorionic gonadotropin (hCG);
GnRH đồng vận.

Chị em có thể tự sử dụng thuốc kích trứng dạng tiêm dưới sự hướng dẫn từ bác sĩ

Thuốc kích thích buồng trứng có tác dụng gì trong điều trị hỗ trợ sinh sản?

Theo BS Nguyễn Khánh Huyền, thuốc kích thích buồng trứng thường được chỉ định trong điều trị hỗ trợ sinh sản bằng phương pháp IUI hoặc IVF ở những cặp vợ chồng đã mong con 1 năm (nếu người vợ dưới 35 tuổi) và 6 tháng (nếu người vợ trên 35 tuổi) không sử dụng biện pháp phòng tránh nào nhưng vẫn không có thai, hoặc trường hợp vô sinh nữ do rối loạn phóng noãn, không phóng noãn, hội chứng buồng trứng đa nang…

Thực tế, một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây vô sinh ở phụ nữ là rối loạn phóng noãn hoặc không phóng noãn. Trường hợp này gặp nhiều nhất ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) với tỷ lệ khoảng 5-10% phụ nữ.

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý cụ thể ở người phụ nữ, bác sĩ hỗ trợ sinh sản sẽ đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp. Khi các nang trứng đạt tiêu chuẩn về kích thước, chỉ số nội tiết, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm trưởng thành noãn giúp bệnh nhân có noãn phóng (trong IUI) và có noãn trưởng thành (trong IVF). (2)

Tác dụng phụ của thuốc kích rụng trứng cho phụ nữ

Một số tác dụng phụ của thuốc kích trứng thường gặp như:

Tên thuốc	Dạng liều	Tác dụng phụ thường gặp
Clomiphene Citrate	Viên nén	Hầu như nhẹ, rất hiếm khi có tác dụng phụ nặng phải ngừng điều trị Chất nhầy tử cung dày và khô Căng ngực, rối loạn tiêu hoá, cơn bốc hoả, nhức đầu, buồn nôn và nôn, nhìn mờ
Letrozole	Viên nén	Ít có tác dụng phụ Hiếm gặp: đau đầu, căng ngực, bốc hoả, buồn nôn và nôn
Hormon kích thích nang trứng phát triển (FSH)	Mũi tiêm	Hội chứng quá kích buồng trứng nhưng ít gặp Chướng bụng, đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn và nôn Phản ứng tại chỗ tiêm (đỏ, đau, sưng và ngứa), dị ứng toàn thân với thuốc Thay đổi tâm trạng, trầm cảm
hCG	Mũi tiêm	Khởi phát và làm nặng hơn tình trạng quá kích buồng trứng ở bệnh nhân có nguy cơ quá kích buồng trứng cao
Hormon giải phóng Gonadotropin (GnRH)	Mũi tiêm	Hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS) nhẹ Đau đầu, buồn nôn
GnRH đồng vận	Mũi tiêm	Bốc hỏa, đau đầu, buồn nôn và nôn, bốc hỏa cơn
GnRH đối vận	Mũi tiêm	Tương tự chất chủ vận GnRH (3)

Chỉ định sử dụng thuốc kích trứng khi nào?

Thuốc kích thích buồng trứng thường được sử dụng trong các trường có chỉ định làm IUI hoặc IVF:

Đối với thụ tinh nhân tạo (IUI): Mục đích khi sử dụng thuốc kích thích buồng trứng là có thể tạo được từ 1-3 nang noãn trưởng thành, sau đó sẽ kích thích phóng noãn để tăng tỷ lệ thụ thai thành công.
Đối với thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Tiêm thuốc kích trứng được chỉ định với mục đích có thể thu khoảng 8-15 noãn chất lượng để có thể tiến hành thụ tinh với tinh trùng tạo thành phôi.

Cách sử dụng thuốc kích trứng

Bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị cá thể hoá theo từng bệnh nhân, thuốc kích thích buồng trứng được sử dụng với liều lượng khác nhau, dạng uống hoặc dạng tiêm. Cách sử dụng thuốc kích trứng sẽ được bác sĩ hướng dẫn cụ thể khi kê đơn. Đặc biệt, đối với thuốc tiêm, bệnh nhân sẽ được nhân viên y tế hỗ trợ, hướng dẫn chi tiết về việc bảo quản thuốc, cách pha thuốc, cách tiêm và thời gian tiêm thuốc nhằm đảm bảo chất lượng điều trị.

>> Xem thêm: Uống thuốc kích trứng sau bao lâu thì trứng rụng? [GIẢI ĐÁP]

Một số thuốc kích thích buồng trứng có thể tiêm tại bắp đùi hoặc mông

Thời điểm bắt đầu dùng thuốc kích thích buồng trứng thường vào ngày thứ 2 hoặc 3 chu kỳ kinh. Thông thường, quá trình này kéo dài liên tục trong 10-12 ngày. Trong suốt thời gian dùng thuốc kích thích buồng trứng, người bệnh sẽ được hẹn lịch tái khám để siêu âm theo dõi sự phát triển nang noãn, xét nghiệm, khám tiền mê. Khi các nang trứng phát triển đến mức độ phù hợp đồng thời độ dày niêm mạc tử cung thích hợp, bệnh nhân sẽ được tiến hành IUI hay IVF.

Những lưu ý trong thời gian sử dụng thuốc kích thích buồng trứng sớm cho phụ nữ

Trong quá trình thực hiện IVF tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, PlinkCare, bạn sẽ được tư vấn chi tiết về tình trạng sức khỏe cũng như các bước chuẩn bị trước khi bước vào điều trị. Song song với đó, yếu tố tinh thần người bệnh được các bác sĩ chú trọng và hỗ trợ sát sao bởi đây là một yếu tố quan trọng gia tăng tỷ lệ thành công.

Sử dụng thuốc kích thích buồng trứng là khâu quan trọng trong quá trình làm IVF. Bác sĩ Hỗ trợ sinh sản cho biết rất nhiều bệnh nhân lo lắng phụ nữ dùng thuốc kích thích buồng trứng nên ăn gì, kiêng gì để tăng hiệu quả của liệu trình. Với vấn đề này, bác sĩ Huyền khuyến khích phụ nữ trong giai đoạn dùng thuốc kích thích buồng trứng phát triển nên ăn đa dạng các loại thực phẩm nhằm bổ sung đầy đủ các loại chất dinh dưỡng nhằm đảm bảo sức khỏe và tối ưu hiệu quả của liệu trình IVF.

Bạn có thể lưu ý một số nguyên tắc ăn uống, sinh hoạt trong giai đoạn kích thích buồng trứng như sau:

Ăn nhiều và đa dạng các loại rau củ quả, trái cây tươi;
Tăng cường cá, dầu thực vật, các loại hạt ngũ cốc; hạn chế tiêu thụ mỡ động vật, chất béo chuyển hóa có trong các loại thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh…;
Hạn chế các loại đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp, thức ăn chứa nhiều chất phụ gia, chất bảo quản;
Tránh hút thuốc lá, rượu bia, cà phê, trà, khói thuốc lá;
Tránh thức khuya, ngủ đủ giấc;
Duy trì thói quen tập luyện thể dục tối thiểu 30 phút mỗi ngày với cường độ tập luyện mức độ vừa.

Không sử dụng chất béo chuyển hoá trong giai đoạn kich trứng

Bác sĩ Nguyễn Khánh Huyền nhấn mạnh bệnh nhân đang cố gắng thụ thai cần tỉnh táo khi tiếp nhận các luồng thông tin để lựa chọn các sản phẩm chăm sóc bản thân phù hợp. Hiện nay có nhiều thông tin quảng cáo cho các sản phẩm bổ trứng đánh vào tâm lý mong con của nhiều gia đình, đặc biệt là những cặp vợ chồng hiếm muộn.

Không có nghiên cứu y khoa nào cho biết các loại thực phẩm giúp bổ trứng như các thông tin sai lệch đang lan truyền. Chính vì vậy các gia đình cần tỉnh táo khi lựa chọn các sản phẩm phù hợp cho quá trình làm IVF. Cách tốt nhất để lựa chọn các loại thực phẩm phù hợp là liên hệ với các bác sĩ Dinh dưỡng để được tư vấn chế độ dinh dưỡng khoa học, an toàn, hiệu quả.

Cùng với đó, các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn nên thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản tại các bệnh viện, trung tâm hỗ trợ sinh sản uy tín để nhận được chỉ định, đánh giá khách quan dựa trên tình trạng sức khỏe thực tế. Không nên tự ý sử dụng các loại thuốc/thực phẩm chức năng/bài thuốc gia truyền chưa được kiểm định chất lượng, tác dụng để tránh “rước bệnh vào thân”, ảnh hưởng xấu đến hiệu quả toàn bộ quá trình thụ tinh trong ống nghiệm.

Phụ nữ kích trứng nhất định phải tuân theo kế hoạch điều trị mà bác sĩ đã chỉ định. Tùy theo từng thể trạng, tình hình sức khỏe mà bác sĩ có thể chỉ định kích thích buồng trứng bằng phương pháp, thời gian phù hợp.

Sau khi hoàn tất quá trình kích thích buồng trứng, chị em phụ nữ vẫn có thể sinh hoạt bình thường. Bác sĩ Huyền khuyên phụ nữ sau khi sử dụng thuốc kích thích rụng trứng nên đi lại nhẹ nhàng, hạn chế mang vác nặng hoặc các bài tập thể dục cường độ cao, hạn chế quan hệ vợ chồng và tránh quan hệ mạnh để giảm nguy cơ xoắn buồng trứng, vỡ nang buồng trứng. Trong trường hợp có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, bệnh nhân nên nhanh chóng đến bệnh viện để được kiểm tra, theo dõi.

Để tìm hiểu chi tiết hơn về quá trình tiêm thuốc kích trứng IVF tại PlinkCare, bạn có thể liên hệ qua thông tin:

Quá trình sử dụng thuốc kích trứng đóng vai trò quan trọng trong một liệu trình điều trị IVF cho các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn. Chỉ định dùng loại thuốc kích thích buồng trứng do bác sĩ hỗ trợ sinh sản đưa ra, chị em phụ nữ không nên tự ý dùng thuốc khi chưa có sự tư vấn, hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Đồng thời không được tự ý thay đổi liều lượng, thời điểm hoặc kết hợp với các loại thuốc khác mà chưa có sự tư vấn từ bác sĩ.