Thận móng ngựa: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị

Thận móng ngựa là gì?

Thận hình móng ngựa là một dị tật bẩm sinh, trong đó 2 thận nối với nhau thành một trong quá trình phát triển bào thai, hình thành 1 thận lớn có hình dạng giống móng ngựa. (1)

Dị tật này gặp ở bé trai nhiều hơn bé gái và cứ 500 em bé được sinh ra thì có 1 bé có thận móng ngựa. Tình trạng này có thể xảy ra đơn lẻ hoặc kết hợp với các rối loạn khác. Các rối loạn phổ biến nhất kèm với thận móng ngựa bao gồm:

• Hội chứng Turner: chứng rối loạn di truyền gặp ở các bé gái, dẫn đến dậy thì và tăng trưởng chậm, chiều cao trung bình của người bệnh lúc trưởng thành chỉ khoảng 1,4m. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán sớm, người bệnh có thể sử dụng hormone tăng trưởng để đạt chiều cao gần như bình thường. 60% bé gái mắc hội chứng Turner có thận móng ngựa.
• Trisomy 18: một bất thường nhiễm sắc thể nghiêm trọng, liên quan đến khiếm khuyết ở hầu hết các hệ cơ quan, bao gồm cả thận móng ngựa. 20% trẻ em mắc rối loạn Trisomy 18 có thận móng ngựa.

Nguyên nhân gây bệnh thận móng ngựa

Nguyên nhân gây bệnh thận móng ngựa vẫn chưa được xác định. Bệnh liên quan đến vấn đề ở gen (hình thành thận) trong quá trình phát triển của thai nhi. Một số nguyên nhân và yếu tố liên quan như:

• Yếu tố di truyền: thận móng ngựa đôi khi liên quan đến một số hội chứng di truyền như: Trisomy 18, hội chứng Turner…
• Các yếu tố môi trường: dù các yếu tố môi trường không được xác định rõ ràng nhưng việc tiếp xúc với một số chất hoặc điều kiện nhất định trong thời kỳ mang thai có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thận.
• Gián đoạn quá trình: trong quá trình phát triển bình thường của thai nhi, thận bắt đầu ở vùng chậu hông, phía trước xương cùng và dần di chuyển hướng về phía sau, ở 2 bên cột sống. Nếu quá trình này gián đoạn, 2 quả thận có nguy cơ dính vào nhau.

Triệu chứng bệnh thận hình móng ngựa

Mặc dù mỗi trẻ có thể gặp các triệu chứng khác nhau nhưng các triệu chứng thận móng ngựa phổ biến bao gồm: (2)

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: thường không phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi và hiếm gặp hơn ở bé trai.
• Sỏi thận: nếu sỏi vẫn còn trong thận, bé có thể không có triệu chứng. Nếu sỏi qua đường tiết niệu, bé có thể gặp các triệu chứng sau:
  • Đau sườn (xung quanh và ngay phía trên thắt lưng).
  • Bồn chồn.
  • Đổ mồ hôi.
  • Buồn nôn và nôn.
  • Máu trong nước tiểu.
  • Thay đổi tần suất đi tiểu.
  • Ớn lạnh.
  • Sốt.
  • Nước tiểu đục.
• Thận ứ nước: xảy ra khi có tắc nghẽn đường tiết niệu, thận trở nên to hơn và có khả năng bị tổn thương. Các triệu chứng của bệnh thận ứ nước bao gồm:
  • Khối u ở bụng.
  • Tăng cân kém.
  • Tần suất đi tiểu giảm.
  • Nhiễm trùng đường tiết niệu.

Bệnh thận móng ngựa có nguy hiểm không? 

Mức độ nguy hiểm của bệnh thận móng ngựa phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm mức độ dính liền của thận, các biến chứng kèm theo và tình trạng sức khỏe của người bệnh. 1/3 người bệnh có ít nhất 1 biến chứng liên quan đến hệ tim mạch, hệ thần kinh trung ương hoặc hệ sinh dục (cơ quan sinh sản và hệ tiết niệu), bao gồm:

• Sỏi thận: tinh thể và protein hình thành sỏi trong thận có thể dẫn đến tắc nghẽn đường tiết niệu.
• Thận ứ nước: thận to lên do hệ quả của tắc nghẽn đường tiết niệu.
• Khối u Wilms: một dạng của ung thư thận, chủ yếu gặp ở trẻ em, có liên quan đến yếu tố di truyền (tỉ lệ di truyền trong gia đình chiếm từ 1% – 2% các trường hợp). Bệnh được chẩn đoán bằng chụp CT, siêu âm hoặc MRI bụng. Phương pháp điều trị bao gồm: phẫu thuật cắt bỏ, xạ trị và hóa trị.
• Ung thư thận hoặc bệnh thận đa nang: với hầu hết người bệnh, thận móng ngựa không ảnh hưởng đến tuổi thọ nhưng tăng nguy cơ mắc ung thư thận.
• Bệnh não úng thủy và/hoặc tật nứt đốt sống.

Ngoài ra còn có các vấn đề liên quan đến tim mạch, tiêu hóa và xương khác.

>> Giả đáp chi tiết Thận móng ngựa có nguy hiểm không tại đây!

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh là ai?

Thận móng ngựa có nguy cơ xảy ra khi trẻ có một số rối loạn di truyền, đặc biệt là:

• Hội chứng Down.
• Hội chứng Turner.
• Hội chứng Pautau (trisomy 13).
• Hội chứng Edwards (trisomy 18).

Chẩn đoán bệnh thận móng ngựa

Nếu không có triệu chứng, người bệnh có thể không cần được chẩn đoán hoặc điều trị. Nếu có triệu chứng, bác sĩ chỉ định 1 hoặc nhiều phương pháp chẩn đoán hình ảnh sau:

• Siêu âm thận: phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo hình ảnh của mạch máu, mô và cơ quan. Các bác sĩ có thể quan sát các cơ quan nội tạng và đánh giá lưu lượng máu qua các mạch khác nhau.
• Chụp bàng quang niệu đạo (VCUG): phương pháp chụp X-quang để kiểm tra đường tiết niệu của bé. Một ống thông (ống rỗng) được đặt vào niệu đạo (ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra bên ngoài cơ thể) và bàng quang. Hình ảnh X-quang được chụp khi bàng quang đầy và trống rỗng, cho thấy nước tiểu có chảy ngược vào niệu quản và thận hay không.
• Chụp thận tĩnh mạch (IVP): phương pháp này sử dụng tia X để quan sát cấu trúc của đường tiết niệu. Thuốc nhuộm tương phản được tiêm vào tĩnh mạch để nhìn thấy cấu trúc trên phim. Kỹ thuật này cho biết tốc độ và đường đi của nước tiểu qua đường tiết niệu.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu: xét nghiệm này xác định khả năng hoạt động của thận.

Các phương pháp điều trị thận móng ngựa

Không có cách chữa trị thận móng ngựa, nhưng nếu xuất hiện biến chứng, người bệnh sẽ được điều trị bằng các phương pháp sau:

• Kháng sinh để điều trị nhiễm trùng cơ bản.
• Can thiệp phẫu thuật với sỏi thận có triệu chứng.
• Nếu bị thận ứ nước, bác sĩ sẽ thảo luận về một số lựa chọn điều trị không phẫu thuật hoặc phẫu thuật khác.

Trong hầu hết các trường hợp, tiên lượng của thận móng ngựa là tốt. Vì bệnh thường không gây các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và không ảnh hưởng quá nhiều đến sinh hoạt hằng ngày.

Bác sĩ khuyên người có dị tật này nên đi tái khám định kỳ và siêu âm bụng để theo dõi sức khỏe thận cũng như các dấu hiệu ung thư thận. Ngoài ra, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về cách chăm sóc bản thân.

Vì thận móng ngựa nằm gần phía trước cơ thể hơn so với thận thông thường nên người bệnh có khả năng tổn thương cao hơn khi hoạt động thể lực mạnh hoặc các nguyên nhân khác. Người bệnh, đặc biệt là trẻ em, nên tránh các hoạt động mạnh như: chơi bóng đá, võ thuật, bóng vợt và bóng chày vì có thể làm tổn thương thận.

Nếu người bệnh chơi một môn thể thao hoặc tham gia vào một hoạt động dễ gặp chấn thương, ưu tiên đeo miếng đệm đặc biệt quanh bụng để tăng khả năng bảo vệ, hạn chế tổn thương.

Phương pháp phòng ngừa thận móng ngựa

Không có cách để phòng ngừa bệnh thận móng ngựa. Nhưng phụ nữ khi mang thai nên chú ý đến môi trường, chế độ ăn uống và sinh hoạt trong quá trình mang thai để hạn chế nguy cơ mắc bệnh thận móng ngựa

Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, PlinkCare TP.HCM là một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh lý nam giới. Trung tâm có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa nhiều kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và phương pháp điều trị tiên tiến.

Trung tâm chẩn đoán và điều trị các bệnh như: viêm nhiễm đường tiết niệu, sỏi thận, liệt dương, rối loạn cương dương, xuất tinh sớm, vô sinh nam, bệnh lý tuyến tiền liệt, bệnh lý dương vật và bao quy đầu…

Thận móng ngựa là dị tật bẩm sinh khiến thận dính vào nhau và tạo thành hình móng ngựa. Hiện vẫn chưa xác định nguyên nhân gây bệnh nhưng các biến chứng thường gặp bao gồm: nhiễm trùng tiểu thường xuyên và sỏi thận. Thuốc có thể điều trị nhiễm trùng và phẫu thuật giúp giảm tắc nghẽn hoặc loại bỏ sỏi thận.