
Đau khớp gối: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa
Đau khớp gối là gì?
Đau khớp gối hay đau đầu gối là tình trạng xuất hiện những cơn đau ở gối và khu vực xung quanh, có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Cơn đau thường bắt nguồn từ những vấn đề ở chính khớp gối hoặc từ các mô mềm, dây chằng, gân, túi hoạt dịch bao quanh đầu gối.
Tùy theo mức độ nghiêm trọng mà bệnh có những phương pháp điều trị khác nhau. Nhiều loại đau đầu gối nhẹ đáp ứng tốt với các biện pháp tự chăm sóc. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này có thể cần phải thực hiện phẫu thuật điều trị (1).
Nguyên nhân gây đau đầu gối
Theo ThS.BS.CKI Đào Duy An Duy, Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare, có rất nhiều nguyên nhân gây tổn thương đầu gối, chúng được chia thành các nhóm sau: (2)
Chấn thương đầu gối
Chấn thương đầu gối có thể ảnh hưởng đến dây chằng, gân hoặc các túi hoạt dịch bao quanh khớp gối, xương, sụn và dây chằng hình thành khớp. Một số chấn thương đầu gối phổ biến bao gồm:
1. Chấn thương dây chằng
Đây là hiện tượng rách dây chằng chéo trước, một trong bốn dây chằng nối xương chày với xương đùi. Chấn thương này đặc biệt phổ biến ở những người chơi bóng rổ, bóng đá hoặc các môn thể thao yêu cầu thay đổi hướng đột ngột.
2. Rách sụn chêm
Sụn chêm là phần sụn dẻo dai, có tác dụng giảm xóc giữa xương chày và xương đùi. Phần sụn chêm bị rách hoặc kẹt trong khớp nếu đầu gối trẹo sang bên do chịu tác động lực một cách đột ngột.
3. Gãy xương
Các xương đầu gối, bao gồm cả xương bánh chè, có thể bị gãy do ngã hoặc gặp tai nạn, chấn thương. Đặc biệt, ở những người bị loãng xương, đôi khi gãy xương đầu gối có thể bắt nguồn chỉ do bước đi sai tư thế.
4. Viêm gân bánh chè
Tình trạng viêm này gây kích ứng một hoặc nhiều gân, các mô sợi dày gắn cơ với xương. Nó xảy ra khi có chấn thương ở gân xương bánh chè. Những người chạy bộ, đi xe đạp và tham gia các hoạt động thể thao đòi hỏi động tác nhảy có nguy cơ viêm gân bánh chè cao hơn.
5. Trật khớp chè đùi
Chấn thương này còn được biết đến với tên gọi trật xương bánh chè. Đây là tình trạng xương bánh chè trượt khỏi vị trí ban đầu, lệch ra bên ngoài đầu gối do trẹo hoặc chịu tác động lực mạnh, gây đau và sưng đầu gối.
6. Viêm bao hoạt dịch đầu gối
Bao hoạt dịch đầu gối là các túi dịch nhỏ, nằm trên khớp, đệm bên ngoài khớp gối để gân và dây chằng hoạt động nhẹ nhàng trên khớp. Khi gối hoạt động quá mức, hoặc chấn thương như té ngã… có thể gây viêm bao hoạt dịch, dẫn đến sưng và đau đầu gối dữ dội.
7. Bệnh Osgood-Schlatter
Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở thanh thiếu niên. Nó gây sưng đau bên dưới đầu gối, vị trí kết nối giữa gân từ xương bánh chè và ống chân. Tập thể dục quá sức và kích thích ở một điểm dưới đầu gối có thể khiến vùng này bị đau. Cơn đau có thể xuất hiện và biến mất theo thời gian.
Viêm khớp gối
Đó có thể là hậu quả của hơn 100 loại viêm khớp khác nhau, phổ biến nhất là:
8. Thoái hóa khớp gối
Đây là loại viêm khớp gối phổ biến nhất, là nguyên nhân hàng đầu gây đau đầu gối ở người sau tuổi 50. Tình trạng này xảy ra khi sụn đầu gối bị thoái hóa dần theo thời gian, làm cho khớp gối bị đau và sưng lên khi cử động.
9. Viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp là một tình trạng tự miễn dịch có thể ảnh hưởng đến hầu hết các khớp trong cơ thể, bao gồm cả khớp gối. Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý mãn tính. Mức độ nghiêm trọng của bệnh sẽ khác nhau ở mỗi người, có những trường hợp có thể khỏi mà không cần điều trị.
10. Bệnh Gout và bệnh giả Gout
Khi các tinh thể axit uric tích tụ trong khớp sẽ gây ra bệnh Gout, dẫn đến tình trạng đau khớp gối.
Ngoài ra, khi các tinh thể chứa canxi phát triển trong dịch khớp cũng có thể gây ra các dấu hiệu tương tự như gút (bệnh giả gút). Lúc này, đầu gối là khớp thường bị ảnh hưởng nhất.
11. Viêm khớp nhiễm trùng
Đôi khi, đau đầu gối một bên có thể là do nhiễm trùng, mà không có bất kỳ chấn thương nào trước đó. Dấu hiệu đặc trưng của tình trạng này là khớp sưng, đỏ, đau và sốt. Viêm khớp nhiễm trùng có thể phát triển nhanh chóng, gây ra tổn thương rộng rãi cho sụn đầu gối. Do đó, nếu bị đau đầu gối kèm theo bất kỳ triệu chứng nào của bệnh viêm khớp nhiễm trùng, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
12. Hội chứng đau xương bánh chè
Hội chứng đau xương bánh chè là một thuật ngữ chung đề cập đến cơn đau phát sinh giữa xương bánh chè và xương đùi bên dưới. Tình trạng này phổ biến ở:
- Các vận động viên
- Người trẻ tuổi, đặc biệt là những người có xương bánh chè lệch trục
- Người lớn tuổi, phát triển thành hội chứng đau xương bánh chè từ tình trạng viêm khớp xương bánh chè.
Các yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố dưới đây có thể làm tăng nguy cơ đau đầu gối:
- Thừa cân hoặc béo phì: Làm tăng áp lực lên khớp gối, ngay cả khi đi bộ hoặc lên xuống cầu thang. Nó cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp do đẩy nhanh quá trình phân hủy sụn khớp.
- Cơ bắp yếu và thiếu linh hoạt: Có thể làm tăng nguy cơ chấn thương đầu gối.
- Một số môn thể thao hoặc nghề nghiệp đặc thù yêu cầu khớp gối hoạt động liên tục và lặp đi lặp lại: Bóng rổ, chạy bộ và xây dựng, làm nông….
- Chấn thương trước đây: Người từng bị chấn thương đầu gối có nhiều khả năng bị chấn thương lần nữa.
Triệu chứng bệnh là gì?
Vị trí và mức độ nghiêm trọng của cơn đau đầu gối có thể khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Các triệu chứng điển hình như:
- Sưng và cứng khớp
- Khu vực bị đau đỏ và nóng ấm khi chạm vào
- Khớp yếu hoặc không ổn định
- Nghe tiếng lách tách hoặc lạo xạo ở khớp
- Không thể duỗi thẳng hoặc uốn cong đầu gối hoàn toàn
- Đặc biệt, người bệnh nên đến khám bác sĩ ngay nếu:
- Đầu gối yếu và/hoặc không thể chịu lực
- Chân hoặc đầu gối biến dạng rõ rệt
- Bị sốt, kèm theo mẩn đỏ, đau và sưng ở đầu gối
- Đau đầu gối nghiêm trọng sau chấn thương.
Chẩn đoán đau khớp gối như thế nào?
Bác sĩ An Duy cho biết, bị đau khớp gối có thể được chẩn đoán chỉ thông qua khám sức khỏe lâm sàng. Tuy nhiên, các chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm sẽ cung cấp thông tin chi tiết về bệnh trạng, giúp các bác sĩ đưa ra phương án điều trị tốt nhất. (3)
1. Khám lâm sàng
- Xác định khu vực bị đau
- Thông tin về cơn đau: Thời điểm nào trong ngày là đau nhất? Cơn đau bắt đầu từ khi nào và kéo dài bao lâu?…
- Đầu gối có bị sưng, đau, đỏ, ấm và có vết bầm tím không? Nếu có thì các triệu chứng này bắt đầu xuất hiện từ khi nào?
- Kiểm tra khả năng di chuyển của cẳng chân theo các hướng khác nhau
- Nghiệm pháp ngăn kéo trước, sau để đánh giá cấu trúc trong đầu gối.
2. Chẩn đoán hình ảnh
- Chụp X – Quang: Giúp phát hiện gãy xương và bệnh thoái hóa khớp
- Chụp CT: Giúp các bác sĩ quan sát cấu trúc, tình trạng khớp rõ hơn, chẩn đoán các vấn đề về xương, gãy xương và xác định chính xác bệnh Gout ngay cả khi khớp không bị viêm
- Chụp MRI: Đặc biệt hữu ích trong việc hiển thị các chấn thương mô mềm như dây chằng, gân, sụn và cơ
- Siêu âm: Tái tạo hình ảnh của các cấu trúc mô mềm bên trong và xung quanh đầu gối, từ đó đánh giá những tổn thương đang tồn tại.
3. Xét nghiệm
Xét nghiệm máu hoặc chọc hút dịch khớp gối có thể được yêu cầu nếu bác sĩ nghi ngờ đau đầu gối là do nhiễm trùng hoặc viêm.
Đối tượng dễ mắc bệnh
Mặc dù đau khớp đầu gối là một tình trạng có thể gặp ở tất cả mọi người nhưng những đối tượng dưới đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:
- Người lớn tuổi
- Người thừa cân, béo phì
- Vận động viên
- Người lao động nặng…
- Các biến chứng có thể xảy ra
Đầu gối đóng vai trò quan trọng trong việc di chuyển, sinh hoạt hàng ngày, tham gia vào các hoạt động yêu thích… Do đó, mặc dù không phải tất cả các cơn đau đầu gối đều nghiêm trọng nhưng cũng đừng chủ quan nếu khu vực này bị tổn thương.
Một số chấn thương đầu gối và các tình trạng bệnh lý như viêm xương khớp, có thể làm gối ngày càng đau hơn, dẫn đến tổn thương khớp và tàn tật nếu không được điều trị. Chấn thương đầu gối – dù chỉ là một chấn thương nhẹ – cũng có khả năng tái phát nhiều lần, hoặc làm gia tăng nguy cơ mắc phải các chấn thương tương tự trong tương lai.
Cách điều trị và phục hồi
Chìa khóa để chấm dứt đau khớp gối là tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng này. Đối với những trường hợp bị đau gối nhẹ, có thể khắc phục tại nhà bằng cách: (4)
- Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn
- Nghỉ ngơi một vài ngày để giảm áp lực lên đầu gối, cho vết thương thời gian lành lại và tránh phát sinh thêm những tổn thương mới
- Chườm lạnh hoặc chườm nóng giúp giảm đau và viêm. Đối với chườm lạnh, không chườm trực tiếp lên da; mỗi lần chườm không quá 10 phút để tránh bỏng lạnh gây tổn thương da
- Băng ép khớp gối để ngăn ngừa tích tụ chất lỏng trong các mô bị tổn thương, duy trì sự liên kết và ổn định của đầu gối
- Kê chân lên cao khi nằm hoặc ngồi để giảm sưng.
Xem thêm: 10 cách trị đau khớp gối tại nhà
Nếu đau đầu gối nghiêm trọng hơn, thông qua sự thăm khám của bác sĩ, các phương pháp điều trị có thể được đề nghị như:
1. Dùng thuốc theo chỉ định
Thuốc thường được sử dụng để giảm đau hoặc điều trị các vấn đề cốt lõi gây đau đầu gối trái và đau đầu gối phải:
- NSAID: Thuốc chống viêm không steroid thường được sử dụng để điều trị đau đầu gối do viêm khớp, viêm bao hoạt dịch và viêm gân
- Các loại thuốc khác như thuốc chống thấp khớp, thuốc kháng sinh cho bệnh nhiễm trùng hoặc steroid cho bệnh Gout.
2. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu tập trung vào việc tăng cường các cơ xung quanh đầu gối, giúp khớp ổn định hơn.
Người bệnh có thể được yêu cầu thực hiện các bài tập điều chỉnh những chuyển động có thể ảnh hưởng đến đầu gối, các bài tập để cải thiện tính linh hoạt và thăng bằng
Đệm lót vòm (Arch support): Có thể được chêm vào một bên chân để phân tán áp lực đang tác động lên đầu gối bị đau bởi viêm xương khớp. Trong một số tình huống nhất định, các loại nẹp khác nhau có thể được sử dụng để bảo vệ và nâng đỡ khớp gối.
3. Tiêm thuốc
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị tiêm thuốc hoặc các chất khác trực tiếp vào khớp:
- Thuốc corticoid: Giúp giảm các triệu chứng viêm khớp, hiệu quả có thể kéo dài vài tháng
- Axit hyaluronic: Đây là một chất lỏng đặc, tương tự như chất bôi trơn khớp tự nhiên được tiêm vào đầu gối để cải thiện khả năng vận động và giảm đau
- Huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Có tác dụng giảm viêm và thúc đẩy quá trình chữa lành.
4. Phẫu thuật
Một số loại hình phẫu thường được dùng để điều trị đau khớp gối:
- Phẫu thuật nội soi: Được sử dụng để loại bỏ các thể lỏng lẻo trong khớp gối, loại bỏ hoặc sửa chữa sụn bị hư hỏng và tái tạo lại dây chằng bị rách
- Thay khớp gối bán phần: Phương pháp này chỉ thay thế phần bị tổn thương nặng nhất của đầu gối bằng các bộ phận nhân tạo làm từ kim loại và nhựa
- Thay khớp gối toàn phần: Xương và sụn hư hỏng sẽ được cắt bỏ hoàn toàn khỏi xương đùi, mặt dưới của xương bánh chè cũng được loại bỏ; sau đó, một khớp nhân tạo làm từ hợp kim, nhựa cao cấp và polyme sẽ được thay vào
- Đục xương sửa trục: Nhằm loại bỏ phần xương bị thương tổn ra khỏi xương đùi hoặc xương chày, để khớp gối khôi phục tốt hơn và giảm đau do viêm khớp. Thủ thuật này có thể giúp người bệnh tránh phải phẫu thuật thay khớp gối toàn phần.
Cách phòng tránh
Mặc dù không thể bảo vệ bạn hoàn toàn khỏi đau khớp gối nhưng các gợi ý dưới đây có thể giúp giảm nguy cơ chấn thương và thoái hóa khớp:
- Ngừng tập luyện hoặc thực hiện bất kỳ động tác nào gây đau
- Nếu muốn tăng cường độ tập luyện, hãy thực hiện dần dần
- Tập thể dục thể thao thường xuyên, đúng cách, khởi động trước khi tập luyện
- Thực hiện các bài tập giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, sự dẻo dai của cơ tứ đầu và gân kheo, các cơ ở mặt trước và mặt sau của đùi như aerobic, yoga, bơi lội, đạp xe…
- Nếu bị viêm xương khớp, đau khớp gối mãn tính hoặc chấn thương tái phát, bạn nên chuyển sang các môn thể thao khác như bơi lội… trong ít nhất một tuần
- Duy trì cân nặng lành mạnh, giảm cân nếu cần thiết
- Sử dụng miếng đệm đầu gối nếu làm việc hoặc chơi những môn thể thao cần phải quỳ nhiều
- Mang giày phù hợp với môn thể thao.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống PlinkCare, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; ThS.BS Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.
Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…
PlinkCare còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:
Tóm lại, đau khớp gối là một tình trạng có thể điều trị. Do đó, cần lưu ý những dấu hiệu cảnh báo bệnh để thăm khám bác sĩ và điều trị kịp thời, giúp bảo tồn chức năng khớp gối, không ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày.