Xuất huyết não: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách chẩn đoán bệnh

Xuất huyết não là gì?

Xuất huyết não là một loại đột quỵ, xảy ra khi mạch máu trong não bị rò rỉ hoặc vỡ đột ngột, gây chảy máu trong não, ức chế quá trình vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến tế bào não. Tình trạng này có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho não bộ. (1)

Xuất huyết não chiếm khoảng 15% tổng số các ca đột quỵ, có nguy cơ cao đe dọa đến tính mạng. Do đó, ngay khi nhận thấy triệu chứng nghi ngờ, người bệnh nên được cấp cứu kịp thời để hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.

Các loại xuất huyết não

Tình trạng bị xuất huyết não có thể xảy ra bên trong hoặc bên ngoài mô não, được phân loại thường gặp như sau:

1. Xuất huyết trong hộp sọ nhưng bên ngoài nhu mô não

Loại xuất huyết não này được chia thành 3 dạng như sau: (2)

• Xuất huyết ngoài màng cứng: Xảy ra khi máu tích tụ giữa hộp sọ và màng cứng. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể làm tăng huyết áp, khó thở, gây tổn thương não hoặc dẫn đến tử vong. Chảy máu ngoài màng cứng thường xảy ra do chấn thương (thường liên quan đến gãy xương sọ) làm rách mạch máu.
• Xuất huyết dưới màng cứng: Xuất huyết dưới màng cứng xảy ra khi máu rò rỉ giữa màng cứng và lớp mỏng bên dưới, được gọi là màng nhện. Nhóm xuất huyết não này được chia thành 3 dạng:
  • Cấp tính: Loại xuất huyết này diễn tiến nhanh với tỷ lệ tử vong dao động từ khoảng 37% đến 90%. Những người sống sót sau xuất huyết dưới màng cứng cấp tính thường bị tổn thương não vĩnh viễn. Nguyên nhân có thể do bị va đập đầu khi ngã, tai nạn xe hơi, tai nạn thể thao, chấn thương cổ hoặc các loại chấn thương đầu khác.
  • Bán cấp: Trong một số ít trường hợp, chảy máu không diễn ra ngay lập tức, có thể xuất hiện sau vài ngày hoặc vài tuần bị chấn thương đầu, thường xảy ra khi bị chấn động não.
  • Mạn tính: Xuất huyết dưới màng cứng mạn tính thường xảy ra chậm, thường do chấn thương đầu ít nghiêm trọng, sử dụng thuốc làm loãng máu hoặc có những thay đổi trong cấu trúc não do chứng mất trí hoặc rối loạn sử dụng rượu. Can thiệp điều trị sớm có thể mang lại hiệu quả.
• Xuất huyết dưới nhện: Đây là tình trạng máu tích tụ bên dưới màng nhện và màng mềm. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn và tử vong. Nguyên nhân chủ yếu do chấn thương đầu, nhưng đôi khi cũng có thể do phình động mạch não hoặc các tình trạng bất thường khác ở mạch máu. Đau đầu dữ dội, đột ngột là dấu hiệu cảnh báo xuất huyết dưới nhện.

2. Xuất huyết não xảy ra bên trong mô não

Bệnh xuất huyết não xảy ra bên trong mô não thường được chia thành 2 dạng chính:

• Xuất huyết nội sọ (ICH): Xuất huyết nội sọ hay tụ máu nội sọ là tình trạng chảy máu bên trong não hoặc giữa não và hộp sọ, có thể cần phải phẫu thuật ngay lập tức để loại bỏ lượng máu thừa và giảm áp lực cho não.
• Xuất huyết não thất: Xuất huyết não thất là tình trạng chảy máu bên trong não thất (các khoang nhỏ chứa dịch não tủy), phá hủy các tế bào thần kinh và dẫn đến tổn thương não lâu dài. Loại xuất huyết này xảy ra phổ biến ở trẻ sinh non hoặc trẻ sinh ra bị nhẹ cân.

Nguyên nhân xuất huyết não

Nguyên nhân gây xuất huyết não rất đa dạng, ví dụ như: (3)

• Chấn thương đầu: Chấn thương là nguyên nhân phổ biến nhất gây chảy máu não ở những người dưới 50 tuổi.
• Huyết áp cao: Huyết áp cao kéo dài có thể làm suy yếu thành mạch máu và làm tăng nguy cơ mạch máu trong não bị vỡ và gây xuất huyết não.
• Phình động mạch não: Động mạch bị suy yếu và sưng lên có thể vỡ, chảy máu vào não, từ đó làm tăng nguy cơ dẫn đến đột quỵ.
• Dị dạng động mạch tĩnh mạch: Mạch máu trong và xung quanh não có cấu trúc bất thường, bị suy yếu cũng có thể là nguyên nhân gây xuất huyết não.
• Rối loạn máu hoặc chảy máu: Bệnh máu khó đông và thiếu máu hồng cầu hình liềm đều có thể gây giảm tiểu cầu (tế bào máu có chức năng cầm máu), dẫn đến xuất huyết não.
• Bệnh gan: Bệnh gan thường liên quan đến các tình trạng chảy máu nhiều nói chung, bao gồm cả xuất huyết não.
• Khối u não: Một số loại khối u não cũng có khả năng gây chảy máu trong não.

Đối tượng nào dễ có nguy cơ bị xuất huyết não hơn?

Xuất huyết não có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người lớn. Tình trạng này phổ biến hơn ở những người trên 65 tuổi hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao sau đây: (4)

• Huyết áp cao
• Có túi phình, dị dạng, rò mạch máu não
• Cao cholesterol trong máu, cao mỡ máu
• Rối loạn sử dụng các chất gây nghiện
• Hút thuốc lá
• Mắc các tình trạng chảy máu hoặc bệnh lý cần điều trị bằng thuốc làm loãng máu (thuốc chống đông máu).
• Mắc các tình trạng liên quan đến thai kỳ và sinh nở (tiền sản giật, bệnh lý mạch máu sau sinh hoặc xuất huyết não thất ở trẻ sơ sinh).
• Mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến sự khỏe mạnh của thành mạch máu.

Tìm hiểu thêm:

• Xuất huyết não ở người trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị.
• Xuất huyết não ở người già: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị.

Triệu chứng xuất huyết não thường gặp

Các dấu hiệu xuất huyết não có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí chảy máu, lượng máu chảy và lượng/ vị trí mô não bị tổn thương. Các triệu chứng thường xảy ra đột ngột, sau đó diễn tiến nghiêm trọng hơn theo thời gian, có thể kể đến như:

• Đau đầu dữ dội và đột ngột
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Co giật nhưng không có tiền sử co giật trước đó
• Yếu ở một cánh tay hoặc chân
• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Giảm tỉnh táo, uể oải
• Thay đổi thị lực (chẳng hạn như nhìn đôi)
• Một mí mắt sụp xuống
• Cổ cứng
• Khó thở
• Thay đổi nhịp tim bất thường
• Ngứa ran hoặc tê liệt
• Khó khăn khi nói hoặc hiểu lời nói của người khác
• Khó nuốt
• Khó khăn khi viết hoặc đọc
• Mất các kỹ năng vận động tinh (như không thể buộc dây giày/ vặn tay nắm cửa)
• Tay run
• Cảm thấy chóng mặt
• Mất thăng bằng
• Vị giác thay đổi bất thường
• Mất ý thức

Những triệu chứng kể trên có thể gây nhầm lẫn với nhiều tình trạng khác nhau. Do đó, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường này, người bệnh nên được cấp cứu kịp thời, tránh đe dọa đến tính mạng.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Bất kỳ loại chảy máu nào bên trong hộp sọ hoặc não đều cần cấp cứu khẩn cấp. Ngay khi bị chấn thương đầu hoặc xuất hiện các triệu chứng chảy máu não như đau đầu đột ngột, lú lẫn, tê liệt, người bệnh nên tiếp nhận điều trị khẩn cấp để xác định nguyên nhân và can thiệp kịp thời.

Xuất huyết não có nguy hiểm không?

Nếu không được điều trị kịp thời, xuất huyết não có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong. Tình trạng thiếu oxy lên não có thể phá hủy các tế bào não, cản trở quá trình truyền, nhận tín hiệu đến các bộ phận khác trên cơ thể. Một số biến chứng xuất huyết não có thể kể đến như:

• Tê hoặc yếu liệt một phần hay toàn bộ cơ thể
• Mất trí nhớ
• Khó khăn khi nuốt, nói và giao tiếp
• Khó khăn trong việc phối hợp và vận động
• Mất thị lực
• Thay đổi tính cách và/hoặc thay đổi cảm xúc

Tìm hiểu thêm: Bệnh xuất huyết não có nguy hiểm không? Ảnh hưởng sức khỏe ra sao?

Các phương pháp chẩn đoán xuất huyết não

Để chẩn đoán xuất huyết não, trước tiên, bác sĩ sẽ khám sức khỏe tổng quát, khám thần kinh, xem xét bệnh sử, triệu chứng gặp phải… Tiếp đến, bác sĩ có thể xem xét chỉ định thực hiện một số xét nghiệm sau:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT)
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)
• Chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA)

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh này có thể giúp xác định vị trí, mức độ và nguyên nhân gây chảy máu. Một số phương pháp khác cũng có thể được chỉ định thực hiện để xác định nguyên nhân chính xác, bao gồm:

• Điện não đồ
• Chụp X-quang ngực
• Xét nghiệm nước tiểu
• Xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC)
• Chọc dò tủy sống
• Chụp mạch máu (để phát hiện phình động mạch/ dị dạng động mạch tĩnh mạch)

Cách điều trị xuất huyết não

Phương pháp điều trị xuất huyết não phụ thuộc vào vị trí, nguyên nhân và mức độ xuất huyết não. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng chảy máu diễn tiến nghiêm trọng hơn. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến bao gồm:

• Thuốc huyết áp
• Thuốc giảm đau
• Thuốc Corticosteroid
• Thuốc chống trầm cảm
• Thuốc chống co giật
• Thuốc giảm sưng

Trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân cần phải cấp cứu bằng can thiệp nội mạch bít tắc mạch máu bị vỡ hoặc phẫu thuật để cầm máu, giảm áp lực lên não và loại bỏ máu tụ, từ đó giúp giảm tối đa biến chứng nguy hiểm.

Hiện nay, PlinkCare ứng dụng nhiều kỹ thuật, máy móc hiện đại bậc nhất giúp cấp cứu đột quỵ xuất huyết não thành công vượt trội như máy can thiệp mạch DSA hiện đại, robot mổ não AI Modus V Synaptive duy nhất tại Việt Nam, hệ thống định vị thần kinh Neuro-Navigation AI thế hệ mới nhất, kính vi phẫu có khả năng chụp huỳnh quang 3D mới nhất… Bệnh viện Tâm Anh đã thực hiện cấp cứu mổ thức tỉnh nhiều ca đột quỵ xuất huyết não thành công vượt trội.

Biện pháp phòng ngừa xuất huyết não

Không có biện pháp nào có thể ngăn ngừa mọi nguyên nhân gây xuất huyết não, nhưng có thể giảm nguy cơ bằng cách:

• Kiểm soát huyết áp ở mức ổn định
• Giảm mức cholesterol trong máu
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh
• Hạn chế uống rượu và cai thuốc lá
• Ăn thực phẩm lành mạnh
• Tập thể dục thường xuyên
• Kiểm soát lượng đường trong máu nếu đang bị tiểu đường
• Đeo các thiết bị/ đồ bảo hộ để bảo vệ não bộ khỏi chấn thương như mũ bảo hiểm, dây đai an toàn.

Tìm hiểu thêm: Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân xuất huyết não đúng cách như thế nào?

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp về tình trạng xuất huyết não:

1. Xuất huyết não sống được bao lâu?

Cơ hội sống sót sau khi bị xuất huyết não phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng chảy máu, khoảng thời gian giữa lúc bắt đầu chảy máu và điều trị, sức khỏe tổng thể của người bệnh và nhiều yếu tố khác. Nếu được điều trị kịp thời ngay khi có dấu hiệu đầu tiên của xuất huyết não, khả năng sống sót sẽ cao.

Tìm hiểu thêm: Xuất huyết não sống được bao lâu? Tiên lượng bệnh như thế nào?

2. Xuất huyết não có hồi phục được không?

Xuất huyết não có thể gây tổn thương vĩnh viễn, không phục hồi, chẳng hạn như liệt, hôn mê, thậm chí tử vong. Tác động lâu dài tùy thuộc vào vị trí chảy máu và mức độ tổn thương. Tuy nhiên, nếu được điều trị cấp cứu kịp thời, người bệnh xuất huyết não vẫn có khả năng hồi phục tốt. Người bệnh cần được cấp cứu sớm, tuân thủ hướng dẫn điều trị và tập phục hồi chức năng, cải thiện biến chứng.

Tìm hiểu thêm: Xuất huyết não có hồi phục được không? Yếu tố nào ảnh hưởng?

3. Xuất huyết não nên ăn gì, kiêng gì?

Sau khi bị xuất huyết não, người bệnh nên tuân theo chế độ ăn khoa học, ví dụ như sau:

Các loại thực phẩm nên ăn:

• Ngũ cốc nguyên hạt
• Dầu ô liu nguyên chất
• Các loại hạt, cá giàu Omega-3
• Trái cây và rau quả có màu sẫm

Các loại thực phẩm nên tránh:

• Thực phẩm nhiều muối
• Thực phẩm có đường
• Đồ uống có chứa caffeine
• Thực phẩm chế biến sẵn và nhiều chất béo
• Các chất bổ sung, thực phẩm chức năng không theo chỉ dẫn của bác sĩ

Tìm hiểu thêm: Người bị xuất huyết não nên ăn gì tốt cho sức khỏe, nhanh hồi phục?

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin chi tiết liên quan đến xuất huyết não, nguyên nhân xuất huyết não, dấu hiệu xuất huyết não hay triệu chứng xuất huyết não và các biện pháp chẩn đoán, điều trị phổ biến. Hy vọng người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích để biết cách phát hiện sớm tổn thương, cấp cứu kịp thời để tránh đe dọa đến tính mạng.