Thai sinh hóa: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách nhận biết, phòng ngừa

Thai sinh hóa là gì?

Thai sinh hóa (hay còn gọi là mang thai hóa học) là hiện tượng sảy thai ở giai đoạn sớm nhất của thai kì sau khi xét nghiệm nồng độ beta hCG tăng trong máu mà chưa nhìn thấy được hình ảnh túi thai trên siêu âm hay chưa có dấu hiệu nào khác chắc chắn được sự hiện diện của thai.

Khi phôi thai được chuyển vào buồng tử cung sẽ làm tổ ở lớp niêm mạc tử cung sau đó phát triển dần cho đến khi nhìn thấy hình ảnh túi thai trên siêu âm được gọi là thai lâm sàng. Tuy nhiên đối với các trường hợp thai bị sinh hóa, phôi thai ngừng phát triển ở giai đoạn sớm trước khi quan sát được hình ảnh túi thai trên siêu âm, lúc này nồng độ beta hCG trong máu sẽ giảm dần về âm tính (< 5mIU/mL). (1)

Thai sinh hóa là điều không mong muốn đối với bất kỳ cặp vợ chồng nào, đặc biệt đối với vợ chồng vô sinh đang “tìm con” bằng các biện pháp hỗ trợ sinh sản. Do đó, sau khi chuyển phôi, phụ nữ cần nghỉ ngơi, ăn uống đầy đủ và theo dõi kỹ các dấu hiệu thay đổi của cơ thể để phát hiện kịp thời những bất thường.

Nguyên nhân thai sinh hóa

Hiện nay, các tài liệu y khoa đều cho thấy rằng chưa tìm ra nguyên nhân thực sự dẫn đến hiện tượng thai sinh hóa cũng như làm thế nào để ngăn chặn tình trạng này xảy ra. Các chuyên gia cho rằng hiện tượng sảy thai sinh hóa liên quan đến một trong các yếu tố như:

1. Nguyên nhân từ phía người mẹ

Mang thai sinh hóa có thể liên quan đến độ dày và cấu trúc niêm mạc tử cung của người mẹ. Nếu niêm mạc tử cung người phụ nữ quá mỏng hoặc tử cung có bất thường (u xơ, dị dạng tử cung) hoặc viêm nhiễm đều là tác nhân cản trở phôi thai phát triển.

Trong một số trường hợp, hệ thống miễn dịch của cơ thể người mẹ đánh giá phôi là một “tác nhân lạ” xâm nhập nên kích hoạt hệ thống miễn dịch “tấn công” phôi, dẫn đến sảy thai sinh hóa.

Trọng lượng cơ thể người mẹ thấp cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến thai bị sinh hóa. Phụ nữ có cân nặng quá thấp thường gặp vấn đề giảm sản xuất nội tiết tố estrogen và progesterone (hormone quan trọng duy trì sự phát triển thai kỳ), suy dinh dưỡng, sức khoẻ tổng thể yếu nên dễ gặp các vấn đề thiếu máu, hệ miễn dịch suy giảm…

Tình trạng rối loạn nội tiết tố như thiếu hoặc thừa các hormone quan trọng như progesterone, estrogen… sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển phôi thai, làm tăng nguy cơ thai sinh hóa, sảy thai sớm. Ngoài ra, một số bệnh lý như tiểu đường, tăng prolactin trong máu, thiếu hụt pha hoàng thể LPD, bệnh tuyến giáp… tăng nguy cơ phôi không phát triển.

2. Nguyên nhân thai sinh hóa từ phía phôi

Để có được phôi chất lượng tốt, thai kỳ khỏe mạnh, điều kiện tiên quyết chính là trứng của người vợ và tinh trùng của người chồng phải đảm bảo chất lượng. Bất kể bất thường nào trong trứng hoặc tinh trùng đều có thể tạo ra phôi kém, bất thường DNA.

Bác sĩ cho biết phôi thai bất thường nhiễm sắc thể là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng thai bị sinh hóa. Nếu thiếu hoặc thừa nhiễm sắc thể, phôi sẽ không phát triển được và cơ thể mẹ sẽ tự đào thải. Do đó phụ nữ càng trẻ tuổi, chất lượng trứng càng tốt, tỷ lệ bất thường nhiễm sắc thể trong phôi càng giảm.

3. Một số yếu tố ngoại cảnh khác

Các yếu tố tiếp xúc với các chất độc hại, lối sống thiếu lành mạnh cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến thai bị sinh hóa. Các tác nhân có thể là uống rượu bia, hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá, chất phóng xạ…

Ngoài ra căng thẳng tinh thần, mệt mỏi kéo dài, chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi không hợp lý, sử dụng một số loại thuốc ngoài chỉ định của bác sĩ cũng làm tăng nguy cơ thai bị sinh hóa, sảy thai sớm.

Sảy thai sinh hóa có nguy hiểm không?

Sảy thai sinh hóa hiếm khi nguy hiểm về mặt thể chất. Nhưng về mặt tinh thần, tâm lý của người mẹ thì ảnh hưởng rất nhiều. Sảy thai sinh hóa là hiện tượng sảy thai rất sớm, thường xảy ra trước tuần thai thứ 5. Do quá trình này diễn ra khi phôi thai còn rất nhỏ, nhiều phụ nữ không nhận ra mình đã mang thai.

• Về mặt thể chất, sảy thai sinh hóa thường không gây nguy hiểm cho sức khỏe tử cung hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản trong tương lai. Các nghiên cứu cho thấy hầu hết phụ nữ có thể tiếp tục mang thai và sinh con khỏe mạnh sau khi trải qua sảy thai sinh hóa. Nhưng nếu tình trạng này lặp lại nhiều lần, đó có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như bất thường về cấu trúc niêm mạc tử cung, tử cung, hoặc chất lượng phôi kém. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm chuyên sâu để xác định nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
• Về mặt tinh thần, trong hành trình IVF, khi phải đối diện với kết luận thai bị sinh hóa sẽ khiến ảnh hưởng rất nhiều tâm trạng của các cặp vợ chồng đang mong con. Để vượt qua giai đoạn này, sự hỗ trợ từ người thân, gia đình và tư vấn tâm lý từ bác sĩ chuyên khoa có thể giúp vợ chồng giảm bớt căng thẳng và chuẩn bị tốt hơn cho lần mang thai tiếp theo.

Dấu hiệu sảy thai sinh hóa

Sảy thai sinh hóa hầu như không có dấu hiệu đặc trưng hoặc triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên một số dấu hiệu nhận biết thai sinh hóa mà bạn cần chú ý như:

• Xét nghiệm hCG dương tính nhưng tụt nhanh: Kết quả beta hCG đo lần đầu dương tính nhưng giảm nhanh sau vài ngày. Dấu hiệu thai sinh hóa sau chuyển phôi này sẽ được bác sĩ thông báo khi tái khám.
• Xuất hiện giống kinh nguyệt: Kết cục của thai bị sinh hóa là hiện tượng ra máu âm đạo, và phụ nữ có thể nhầm lẫn với chu kỳ kinh nguyệt muộn. Lượng kinh nguyệt do thai bị sinh hóa sẽ nhiều hơn bình thường, cảm giác đau bụng nhiều và kéo dài hơn.
• Không có các dấu hiệu đặc trưng của thai kỳ sớm: Phụ nữ không có các dấu hiệu mang thai điển hình như buồn nôn, mệt mỏi, căng ngực. Điều này do thai bị sinh hóa xảy ra rất sớm nên phụ nữ thường “không kịp” có dấu hiệu mang thai rõ ràng.
• Không phát hiện túi thai qua siêu âm: Do phôi ngừng phát triển rất sớm nên hình ảnh trên siêu âm không thấy túi thai. Thai sinh hóa thường kết thúc trước khi có thể nhìn thấy phôi thai qua siêu âm.

Cách xử lý thai sinh hóa 

Hầu hết các trường hợp thai bị sinh hóa không cần can thiệp gì do phôi đã thoái triển, cơ thể mẹ có thể tự loại bỏ mà không để lại biến chứng sức khỏe lâu dài. Tuy nhiên chị em cần chú ý tái khám để bác sĩ theo dõi, tối đa cơ hội mang thai thành công cho lần chuyển phôi sau.

Sau khi sảy thai sinh hóa, bác sĩ sẽ khuyến nghị bệnh nhân thăm khám, xét nghiệm định lượng beta hCG trong máu nhằm đảm bảo nồng độ beta hCG giảm xuống mức bình thường.

Trong thời gian này, chị em nên chú ý nghỉ ngơi và chăm sóc sức khỏe tốt, uống nhiều nước, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, tránh căng thẳng mệt mỏi hoặc mang vác vật nặng để cơ thể phục hồi hiệu quả. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào như đau bụng, khó chịu hoặc xuất huyết nhiều và kéo dài… nên thăm khám ngay tại các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa.

Biện pháp phòng ngừa thai sinh hóa

Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Cúc cho biết không có biện pháp phòng ngừa tình trạng thai sinh hóa do thời gian thai bị sinh hóa diễn ra nhanh chóng và rất khó can thiệp. Một số cách giúp tối đa cơ hội đậu phôi thành công trong lần chuyển sau mà bạn có thể áp dụng gồm:

• Tăng cường luyện tập thể dục, thể thao với cường độ phù hợp;
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh;
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng vào thực đơn hàng ngày. Tránh ăn các món được chế biến bằng cách chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ ăn đóng hộp…;
• Sau chuyển phôi, chi em cần sử dụng thuốc đúng liều lượng mà bác sĩ đã kê đơn;
• Không uống rượu bia, đồ uống có cồn, hút thuốc lá, thuốc lá điện tử;
• Tuân theo kế hoạch điều trị nguyên nhân thai sinh hóa liên quan bệnh lý, miễn dịch, rối loạn nội tiết;
• Nuôi phôi lên ngày 5 để làm xét nghiệm tiền làm tổ (PGT), đánh giá chất lượng phôi;
• Áp dụng kỹ thuật bơm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) nhằm tối ưu chất lượng niêm mạc tử cung.

Một số câu hỏi liên quan

1. Thai sinh hóa có ra máu không?

Chảy máu âm đạo là dấu hiệu phổ biến nhất của thai bị sinh hóa. Ra máu do thai sinh hóa thường bị nhầm lẫn với chu kỳ kinh nguyệt. Một số đặc điểm của hiện tượng ra máu liên quan đến thai bị sinh hóa gồm:

• Ra máu giống kinh nguyệt, có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần;
• Lượng máu thay đổi, có thể nhiều hơn và xuất hiện cục máu đông nhỏ;
• Đau bụng, đau lưng nhiều hơn;
• Chuột rút nhiều hơn.

2. Thai sinh hóa có đau bụng không?

Sau thai sinh hóa, phụ nữ thường đau bụng, đau lưng nhiều hơn do tử cung co bóp mạnh nhằm loại bỏ lớp niêm mạc tử cung và phôi thai thoái triển.

3. Thai sinh hóa bao lâu có kinh lại?

Khi làm thụ tinh trong ống nghiệm và không may bị thai sinh hóa, cơ thể người phụ nữ sẽ tự động điều chỉnh để cơ thể quay trở lại bình thường. Nếu xảy ra thai bị sinh hóa, chu kỳ kinh nguyệt sẽ trở lại sau 4-6 tuần kể từ thời điểm nồng độ hormone hCG về mức bình thường. Tuy nhiên thời gian này có thể thay đổi tùy thuộc vào cơ địa mỗi người.

4. Xét nghiệm tìm nguyên nhân thai sinh hóa ở đâu chính xác?

Sau khi chuyển phôi mà thai sinh hóa, vợ chồng nên trao đổi với bác sĩ để được thăm khám và tư vấn các cận lâm sàng cần thiết tìm nguyên nhân.

Hiện nay, IVF Tâm Anh có đầy đủ trang thiết bị, máy móc hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ, chuyên viên phôi học có thể đánh giá, sàng lọc nguyên nhân thai sinh hóa như nội soi buồng tử cung, sinh thiết phôi làm xét nghiệm tiền làm tổ.

Ngoài ra, hệ thống tủ nuôi cấy phôi Time-lapse tích hợp phần mềm trí tuệ nhân tạo AI, phòng lab siêu sạch đạt tiêu chuẩn ISO 5 có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo điều kiện tốt nhất để phôi phát triển, hạn chế tối thiểu tác nhân làm ảnh hưởng chất lượng phôi; áp dụng kỹ thuật xét nghiệm ERA đánh giá thời gian cửa sổ làm tổ “mở”, tối đa cơ hội phôi làm tổ thành công…

Vợ chồng có tiền sử thai sinh hóa muốn tư vấn điều trị sau thai sinh hóa với các bác sĩ, chuyên gia tại IVF Tâm Anh có thể liên hệ:

Đón nhận tin tức thai sinh hóa là điều không hề dễ dàng cho các cặp vợ chồng mong con. Tuy nhiên xét trên phương diện tích cực, beta hCG dương tính đồng nghĩa phôi đã bám niêm mạc tử cung thành công, đồng nghĩa cơ thể người vợ có khả năng mang thai. Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Cúc cho biết hầu hết các trường hợp thai bị sinh hóa không ảnh hưởng đến khả năng mang thai trong tương lai của người phụ nữ. Do đó vợ chồng vô sinh không nên mất hy vọng “có con thành công” bằng các biện pháp hỗ trợ sinh sản.