Nong thực quản: Quy trình thực hiện và đối tượng được chỉ định

Nong thực quản là gì?

Nong thực quản là phương pháp điều trị chứng hẹp thực quản và co thắt tâm vị. Đây là thủ thuật giúp hạn chế, ngăn chặn quá trình hẹp thực quản tiếp diễn, cải thiện triệu chứng và chất lượng sống cho người bệnh.

Thực quản là một bộ phận cấu thành của hệ thống ống tiêu hóa, là nơi dẫn thức ăn từ khoang miệng (vùng hầu họng) đến dạ dày. Song vì một lý do nào đó, một đoạn của thực quản bị tổn thương, lòng thực quản bị chít hẹp gây cản trở quá trình vận chuyển thức ăn, khó nuốt, ăn uống khó khăn. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy cho sức khỏe đáng nói nhất là tình trạng suy dinh dưỡng.

Hẹp thực quản xuất phát từ nhiều nguyên nhân như bẩm sinh (do màng ngăn, tăng sản tổ chức xơ của cơ; do khí phế quản lạc chỗ), biến chứng của bệnh lý (như viêm trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)), bỏng thực quản do hóa chất, tia xạ, khối u hoặc ung thư thực quản, di chứng sau chấn thương… Hẹp thực quản sau phẫu thuật teo thực quản cũng là biến chứng thường gặp. (1)

Nong thực quản bằng bóng hơi là lựa chọn ưu tiên trong điều trị hẹp thực quản lành tính. Đây là thủ thuật đơn giản, hiệu quả nhanh, ít biến chứng. Hơn 80-90% trường hợp hẹp thực quản có thể được điều trị thành công bằng phương pháp nong bóng.

Tuy nhiên, phương pháp này có nhược điểm là khả năng tái hẹp cao hơn so với phẫu thuật, bác sĩ sẽ phải chọn kích thước đường kính bóng tăng dần cho mỗi lần tái phát. Kích thước đường kính ngang của bóng hơi có nhiều loại (30 mm, 35 mm, 40 mm…). Nếu các chỗ hẹp tái phát và dai dẳng bác sĩ sẽ cân nhắc kết hợp với tiêm botox, đặt stent, hoặc phẫu thuật.

Ai cần nội soi nong hẹp thực quản?

Nong thực quản thường được xem xét ở những đối tượng sau:

1. Chỉ định nong thực quản

• Người có triệu chứng lâm sàng hẹp thực quản
• Hẹp thực quản bẩm sinh
• Người bị hẹp miệng nối thực quản sau mổ, do trào ngược, chất ăn mòn, và xạ trị
• Nong co thắt tâm vị cho người từ 1 tuổi trở lên

2. Chống chỉ định nong thực quản

• Người bệnh co thắt tâm vị thứ phát hoặc chưa loại trừ khả năng ung thư.
• Người bệnh thoát vị hoành đi kèm tình trạng co thắt tâm vị.
• Viêm thực quản do nấm.
• Người có bệnh lý nội khoa nặng như suy hô hấp, nhồi máu cơ tim, thủng ruột, viêm phúc mạc, chấn thương đốt sống cổ, rò khí quản – thực quản, rò thực quản vào trung thất, hẹp thực quản do chèn ép từ ngoài vào.
• Những người có tiền sử thủng hoặc mới phẫu thuật ống tiêu hóa trên.
• Bệnh nhân thủng thực quản tái diễn.

Quy trình nong hẹp thực quản

Nong thực quản được thực hiện theo quy trình trước, trong và chăm sóc sau thủ thuật. (2)

1. Trước khi phẫu thuật và chuẩn bị

• Bác sĩ khám lâm sàng, khai thác bệnh sử của người bệnh
• Người bệnh: được chỉ định chụp X-quang thực quản để đánh giá vị trí, mức độ hẹp thực quản, mức độ giãn trên chỗ hẹp, túi thừa, rò thực quản vào đường thở. Bệnh nhân được yêu cầu nhịn ăn uống trong vòng 24h và tiêm kháng sinh dự phòng.
• Phương tiện: Bao gồm hệ thống nội soi tiêu hóa trên kèm theo các dụng cụ can thiệp như bóng nong, dây dẫn, ống nhựa (bougie), máy thở và phương tiện gây mê hồi sức.

2. Thực hiện nong thực quản

Nong thực quản sẽ thực hiện trong khoảng 60-90. Bác sĩ sẽ thực hiện theo các bước sau:

2.1 Nong thực quản bằng ống nhựa

Ống nhựa có nhiều kích cỡ và dây dẫn bằng kim loại dài 1cm để đánh dấu cản quang trên màn hình tăng sáng. Quá trình thực hiện như sau:

• Bệnh nhân được gây mê tĩnh mạch hoặc gây mê nội khí quản (nếu bệnh nặng, có nhiều bệnh nền).
• Vô cảm bằng thuốc tê xịt họng
• Bệnh nhân nằm nghiêng về bên trái
• Bác sĩ tiến hành nội soi để đánh giá thực quản
• Luồn đầu mềm của dây dẫn kim loại qua kênh can thiệp, đi đến chỗ hẹp, quan sát qua màn hình nội soi, sau đó kiểm tra dưới màn hình tăng sáng đã vào dạ dày chưa.
• Rút máy nội soi và giữ nguyên dây dẫn trong dạ dày để đánh dấu vị trí hẹp bằng kim loại ngoài lồng ngực và khoảng cách từ chỗ hẹp đến cung răng.
• Bác sĩ đẩy bougie trượt trên dây dẫn qua chỗ hẹp, không đẩy bougie nếu có sức cản mức độ vừa hoặc chỗ hẹp khít chặt, chảy máu.
• Nguyên tắc nong bougie: khi có sức cản vừa phải chỉ sử dụng ≤ 3 bougie liên tiếp với đường kính lớn hơn 1mm trong 1 buổi nong.
• Tần suất nong thực quản do trào ngược phụ thuộc vào tiến triển viêm thực quản và lần nong đầu tiên.

2.2 Nong thực quản bằng bóng hơi

Bóng hơi có 3 kích cỡ khác nhau, dây dẫn, Catheter bóng có nhiều kích thước khác nhau, màn tăng sáng và thuốc cản quang cần chuẩn bị để thực hiện. Bóng có thể đi trực tiếp qua kênh can thiệp (qua hệ thống nội soi) hoặc bóng có thể trượt trên dây dẫn đi qua đường miệng, vào thực quản đến chỗ hẹp.

Sau đó, đưa máy nội soi nhỏ có đường kính ngoài (5 mm) đi bên cạnh bóng để kiểm tra vị trí của bóng và kích thước chỗ hẹp trong quá trình nong, trong trường hợp này kích thước của bóng tối đa là 20 mm. Bơm 1-2ml dầu silicone vào kênh can thiệp trước khi luồn bóng nếu bóng đi qua kênh can thiệp.

Các bước thực hiện như sau:

• Bệnh nhân được gây mê tĩnh mạch hoặc gây mê nội khí quản (nếu bệnh nặng, có nhiều bệnh phối hợp).
• Vô cảm bằng thuốc tê xịt tê họng
• Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng bên trái
• Thực hiện nội soi để đánh giá thực quản
• Bác sĩ nội soi kiểm tra chỗ hẹp, bao gồm vị trí, kích thước, tổn thương đi kèm; đánh dấu vị trí hẹp bằng 1 miếng kim loại.
• Đưa bóng nong vào vùng thực quản – tâm vị, theo dõi trên màn hình huỳnh quang, xác định bóng nong nằm đúng vị trí.
• Bơm hơi ít để thấy vùng bị co thắt: bơm hơi cho đến khi vị trí thắt eo của bóng xuất hiện trên màn hình huỳnh quang được xóa hẳn. Áp lực nong bóng hơi là khoảng 5PSI.
• Nội soi đánh giá hiệu quả nong và chụp X-quang bụng phát hiện sớm biến chứng thủng thực quản
• Cần bơm 1-2ml dầu silicone bôi trơn vào kênh can thiệp trước khi luồn bóng để nong.

Lưu ý: nguyên tắc đường kính bóng không vượt quá đường kính chỗ hẹp trên 2mm và ≤ 3 lần đường kính chỗ hẹp và chỉ nong ≤3 lần/ 1 buổi.

Trường hợp người bệnh nong 3 đợt nhưng thất bại thì bác sĩ sẽ cân nhắc chuyển sang phẫu thuật mở cơ cho người bệnh.

3. Sau khi nong thực quản

• Bệnh nhân sẽ sử dụng thuốc kháng sinh theo chỉ định
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường sau thủ thuật như nuốt nghẹn, đau ngực, chảy máu, sốt, ợ nóng, các triệu chứng nghi ngờ thủng thực quản
• Trường hợp nghi ngờ thủng thực quản, bệnh nhân được chụp X-quang phổi hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) để đánh giá và xử trí điều trị dự phòng ngay.
• Phương pháp điều trị dự phòng bao gồm, kháng sinh, thuốc giảm bài tiết acid và nhịn ăn uống hoàn toàn đường tiêu hóa, nuôi dưỡng tĩnh mạch, đồng thời mời bác sĩ ngoại hội chẩn theo dõi sát chỉ định phẫu thuật sớm.

4. Chăm sóc người bệnh sau nong hẹp thực quản

• Cho người bệnh ăn lại sau 24 giờ nếu người bệnh không có triệu chứng nghi tai biến.
• Ưu tiên thức ăn lỏng mềm trong 7 ngày đầu và chuyển dần sang chế độ ăn đặc hơn.

Thắc mắc thường gặp

1. Nong thực quản có an toàn không?

Nong thực quản được đánh giá có hiệu quả cao, an toàn và ít xảy ra biến chứng. Do vậy, khi thực hiện phương pháp này, bệnh nhân nên tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả điều trị bệnh cao.

2. Biến chứng sau nội soi nong hẹp thực quản

Những biến chứng thường gặp như chảy máu (nhưng lượng ít), đau ngực.
Theo thống kê, tỷ lệ thủng thực quản chiếm tỷ lệ nhỏ (từ 2-4%) sau nong co thắt tâm vị, thường xuất hiện trong 5 giờ đầu tiên với triệu chứng đau sau xương ức và thượng vị. Vị trí thường là mặt trái dưới tâm vị của phần thực quản thấp. Trường hợp này cần phẫu thuật lập tức để xử lý vết rách và đồng thời phẫu thuật Heller mở cơ ngoài tâm vị.

3. Nong hẹp thực quản có đau không?

Quá trình nong thực quản được thực hiện bằng gây mê, người bệnh sẽ ngủ trong quá trình làm thủ thuật nên sẽ không có cảm giác đau trong suốt quá trình phẫu thuật.

4. Chi phí nong thực quản là bao nhiêu?

Tùy theo vật liệu, dịch vụ của bệnh viện, cũng như bệnh lý đi kèm của từng bệnh nhân mà chi phí phẫu thuật khác nhau. Do vậy, để biết chính xác chi phí điều trị, người bệnh nên liên hệ nơi thăm khám và điều trị để được tư vấn thông tin chính xác.

5. Thực hiện nong hẹp thực quản ở đâu uy tín?

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa thuộc Hệ thống PlinkCare là trung tâm y tế uy tín, cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho người bệnh gặp các vấn đề về đường tiêu hóa từ nhẹ đến nặng, bao gồm bệnh lý hẹp thực quản.

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao, cùng hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ các nước tiên tiến giúp nâng cao hiệu quả điều trị cho người bệnh.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống PlinkCare, xin vui lòng liên hệ:

Nong thực quản là kỹ thuật được áp dụng phổ biến, thực hiện trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, để thực hiện ca phẫu thuật thành công, người bệnh nên chọn cơ sở y tế uy tín, quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn để điều trị.